Sibirya Yükseğine Genel Bakış

Meteorolojik Model Güncelleme Saatleri
06:30-08:15 (GFS Sabah)
09:00-10:00 (ECMWF Sabah)
12:30-14:15 (GFS Öğlen)
18:30-20:15 (GFS Akşam)
21:00-22:00 (ECMWF Akşam)
00:30-02:15 (GFS Gece)
  • Sibirya Yükseği Ocak ayında Moğolistan-Rusya sınırı etrafında ortaya çıkan bir termik antisiklondur. Tıpkı yazın termik alçaklar da olduğu gibi sinoptiğin sırt tarafında oluk(trof) tarafına göre daha kolay oluşur. Ancak bu yüksek basınç Rusyaya çıktığında yarı dinamik-yarı termik özelliğe dönüşmekte ve Sibiryadan bütün yer soğuğunu da çekebilmektedir. Sibirya yükseği bazı zamanlar Tibet Platosuna kadar inebilmekte bazı zamanlar, Rusyanın en doğusuna gidip Kuzey ve Güney Kore'ye zeminden soğuk yollayabilmekte bazı zamanlarda da Rusya'nın kuzeybatısına yerleşip Doğu Avrupa'ya yer soğuğunu çekebilmektedir. İşte bu yazının konusuda Sibirya Yükseğinin batılaması olacaktır. Bu kavrama 'Avrupa Sibiryası' adını veriyorum.


    SLP


    İskandinav Yükseği - Sibirya Yükseği ve Hazar Yükseği arasındaki sınırı aşağıdaki gibi belirtiyorum. Normalde ister termik ister dinamik olsun yüksek ve alçak basınçların bir isimleri yoktur bunları biz koyarız. Her yıl belli merkezlerde yüksek basınç oluşumları görüldüğü için bu yüksek basınçlar o bölgenin ismiyle anılır olmuştur.


    SİBRİANHIGH


    Burada tam merkez noktanın 53-55 N altına düşmemesi ve 35E'nin batısında olmaması önemli. Hazar yükseği olarak verdiğim bölgenin kuzeyinde ekstrem bir yüksek basıç değeri olursa orası da keza Sibirya Yükseği olarak davranış sergileyebilir. Burada önemli olan yüksek basıncın doğusunda yüzeyin aşırı soğuk çekirdekli olması.

    Şimdi Sibiryadan Doğu Avrupaya zeminden soğuk akışı için genel kabulleri şöyle sıralayabiliriz.

    1. 35 dereceden doğu enlemi ile 55-70 derece kuzey boylamında bir yüksek basınç varlığı.
    2. Bu yüksek basıncın 1035 mb'dan yüksek olması(Yoksa gelen soğuklar kuvvetli olmaz.)
    3. Bu yüksek basıncın en az 72 saat boyunca varlığını sürdürmesi

    Bu 3 koşul sağlandığında Avrupa Sibiryası aktif diyebiliriz.

    Şimdi bu koşulları sağlayan Ocak aylarını ESRL'nin zaman serisi çizdirme aracı ile bulalım.

    ESRL bu adresten 55-70N ve 35-45E değerlerini girip 1000 mb yüksekliklerini seçtiğimde karşıma o ayların 1000 mb yüksekliğini çıkarabiliyorum. 140 üstü değerleri Avrupa Sibiryalı aylar olarak seçtim zira bu kışların hepsinde Ocak ayında Doğu Avrupa normallerden soğuk geçmiş.


    gpu1

    nAxrct.png


    nAxSoR.png

    Şimdi bu kışlara T2m anomali haritasından daha detaylıca bakalım

    1950:

    1950

    1966:

    1966

    1969:

    1969

    1972:

    1972

    1974:

    1974

    1977:

    1977

    1979:

    1979

    1996:

    1996

    2006:

    2006

    2010:

    2010

    2012(Şubat ortasına kadar etkilediği için 15 Şubata kadar ki bölüm alınmıştır.):

    2012

    2014:

    2014b






    Bu kışların hepsinin birden basınç anomalisine bakacak olursak:

    SiberianPressure

    Bir başka açıdan:

    basinc- SH

    Avrupa Sibiryası - AO Index İlişkisi

    Sibirya yükseği sırtını kutba dayadığından ve batılı güçlü jet akımlarını sevmediğinden negatif AO'nun çok önemli olduğunu farketmişsinizdir. Avrupa Sibiryası için AO indexinde en ideal aralık +1 ile -3 arası görünüyor. -3'ten düşük olan ortalaması olan aylarda da genelde bu aralıkta aktifleşmiş.


    1950 -0.060

    1966 -3.232

    1969 -2.967

    1972 0.166

    1974 0.232

    1977 -3.767

    1979 -2.233

    1996 -1.200

    2006 -0.170

    2010 -2.587

    2012 -0.220

    2014 -0.969

    Avrupa Sibiryası - NAO Index İlişkisi

    AO indexinin aksine NAO'da pozitife tahammül daha düşük. Basınç anomalisinden farkedeceğiniz üzere Azor Adalarında negatif basınç anomalisi ve İzlanda üzerinde pozitif basınç anomalisi var. Yani evet Avrupa Sibiryası negatif NAO'yu sever diyebiliriz.

    Avrupa Sibiryası - QBO Index İlişkisi

    Açıkçası genel kalıp olarak doğulu QBO'nun Sibirya Yükseğinin batılamasında iyi olduğunu düşünürüz peki gerçekten böyle mi?


    1950 -8.99

    1966 -21.90

    1969 -8.58

    1972 +8.20

    1974 -0.91

    1977 -14.44

    1979 +1.86

    1996 -5.79

    2006 -18.83

    2010 -16.02

    2012 -16.07

    2014 +13.13


    Bu 12 Ocaktan yalnızca 3 tanesinde pozitif QBO'dayken Avrupa Sibiryası oluşmuş. %75 örnek negatifken %25'i pozitif. Doğulu QBO olmazsa olmaz değil ama önemli diyebiliriz.

    Avrupa Sibiryası - Nino Index İlişkisi

    İşte dananın kuyruğu burada kopuyor. Bir tabu olarak La Ninanın Sibirya Yükseğini güçlendirdiğini düşünürüz. Evet, bu doğru(Link) ancak peki bu Sibiryanın batılamasını garanti eder mi bakalım:


    1950 -1.5(La Nina)

    1966 +1.4(El Nino)

    1969 +1.1(El Nino)

    1972 -0.7(La Nina)

    1974 -1.8(La Nina)

    1977 +0.7(El Nino)

    1979 0.0(Nötr)

    1996 -0.9(La Nina)

    2006 -0.8(La Nina)

    2010 +1.5(El Nino)

    2012 -0.8(La Nina)

    2014 -0.4(Nötr)


    1950-2019 arasında 22 tane nört kış olmasına rağmen sadece 2 tanesinde Avrupa Sibiryası görülmüş. Kalan 48 kışın 10'unda El Nino veya La Ninada Avrupa Sibiryası var! Bu 10 kışın 4'ü El Nino 6'sı ise La Nina! La Ninalar arasında %40 ile Moderate La Nina en yüksek korelasyonu göstermiş. Buradan şu 2 sonuca ulaşabiliyoruz. Birincisi, nötr Ninolu ve Çok Güçlü El Ninolu Ocaklarda Avrupa Sibiryası'nın aktifleşmesi düşük. Moderate La Ninada ise ise yüksek görünüyor. Diğer durumlarda tahmin yapmak ise rus ruleti oynamak gibi bir şey yani öngörülemez.


    Weak El Nino 2/12

    Moderate El Nino 1/4

    Strong El Nino 1/3

    Very Strong El Nino 0/3

    Neutral 2/22

    Weak La Nina 3/14

    Moderate La Nina 2/5

    Strong La Nina 1/8


    Yazının devamında Avrupa Sibiryası ile Stratosfer, MJO, Kar Örtüsü ve Güneş Aktivitesi ilişkilerini inceleyeceğiz.

  • bilgili ya da bilgisiz basit şekilde Yaz-Kış tahminlerinden ziyade bu tarz uzun açıklamalı öğretici ve aşırı bilgi içeren metinler olduğu zaman çok mutlu oluyorum. Bu tarz bilgi ve deneyimlerinizin daha fazlasını başlıklar altında görmek istiyoruz. Elinize yüreğinize sağlık.

  • Avrupa Sibiryası - MJO Index İlişkisi

    MJO indexinde 1975'e kadar gidilebilen bir veri kaynağı(BOM) buldum.Bu yüzden 1977 ve sonrasındaki Ocakları analiz edeceğim.

    1 günlük geçişler dahil edilmemiştir. Bu kışların MJO faz uzayına teker teker bakacak olursak:


    1977:

    49deAB.gif


    7 ve 8.faz. Sonlarda 2.faz


    1979:

    0J6HQo.gif


    6,7,8 ve 1.faz


    1996:

    g33uBN.gif


    Çoğunlukla merkez ve 1 ve 2.faz


    2006:

    4LjrVp.gif


    1,3,4,5 ve 6.faz



    2010:

    Re04ZL.gif


    3,4,5,6 ve 7. faz


    2012:

    vd5EAy.gif


    5 ve 6.faz


    2014:

    LiiLAY.gif

    6 ve 7.faz


    Analog Yıllara Göre Toplam Sonuç:

    1.faz: 3

    2.faz: 2

    3.faz: 2

    4.faz: 2

    5.faz: 3

    6.faz: 5

    7.faz: 4

    8.faz: 2


    6.faz (5/7) ve 7.faz(4/7) ile bu 2 fazın Ocak ayında Sibirya yükseği oluşumunda ağırlığı olduğu görülmektedir.

    23 Ocak 2006,20 Ocak 2010 ve 6 Ocak 2012 tarihlerinin 3'ünde de faz 5'ten faz 6'ya geçiş esnasında Sibirya yükseğinin aktif olması dikkat çekicidir.

    LIFs8i.gif


    JEGIMJ.gif


    zrMtQw.gif


    Yarın Sibirya yükseğinin MJO ile ilişkisinde ikincil etkenlerle grafiksel analiz yapıp, Avrupa Sibiryasının kar örtüsü ile ilişkisini inceleyeceğim.

  • MJO fazlarını Ninoların durumuyla değerlendirecek olursak;


    Faz 1 :

    m7mepA.png


    Faz 2:

    tBAt0U.png


    Faz 3:

    7qv1aM.png


    Faz 4:

    o6B67Q.png


    Faz 5:

    kUkveW.png


    Faz 6:

    XE1ajv.png


    Faz 7:

    LHhUFM.png


    Faz 8:

    FNngUe.png


    Elimizde fazla data olmaması net bir çıkarımda bulunmamızı zorlaştırıyor. 5,6 ve 1'i gördüğü Ocaklarda La Nina'ya yakınlığın 7'yi gördüğü Ocaklarda ise El Nino'ya yakınlığın çok ufak bir avantaj sağladığını söyleyebiliriz. Ancak günlük bazda daha detaylı ve merkez fazıda katacak bir analiz çalışması gerektiriyor.

  • Kara-Barents Deniz Buzu - Sibirya Yükseği İlişkisi


    "Aynı zamanda, kışın ikinci yarısında anormal derecede soğuk hava, orta ve güney Avrupa'da ve komşu denizlerde (Azak Denizi, kuzeydoğu Karadeniz, kuzey Hazar Denizi) tipik bir fenomen haline geldi ( Matishov et al. , 2012a , Moore ve Renfrew, 2012 , Tourpali ve Zanis, 2013 ). Ocak ve Şubat 2006 ve 2012'deki anormallikler özellikle belirgindi. Avrupa Rusyası'nın güneyinde hava sıcaklığı Ocak 2006'da -32, -33 ° C'ye düştü ; ortalama aylık değerler yaklaşık -15 ° C civarında, yani İklim normlarının 12-15 °C altında. Benzer koşullar Ocak ve Şubat 2012'de de kaydedildi. O dönemlerde Sibirya Yükseğinin etkisi Manş Denizi'ne ve Portekiz'e kadar uzandı. 30 yıl sonra ilk kez Karadeniz'in kuzey kesimi donmuştu, 80 yıl sonra ilk kez Venedik kanalları buzluydu ve Cenevre Gölü limanlarındaki iskeleler buzla kaplıydı."


    Evet bu cümleler Barents Denizinde sıcaklık rekorlarının kırıldığı ve buzun kalmadığı 2006 ve 2012 Sibiryaları için söylenmiş.

    Barents ve Kara Denizlerindeki buz kaybının Sibiryayı soğuk anomaliye zorladığı bilimsel makalelerce kanıtlanmış. Bu yüzden bilimsel makaleler üzerinden gideceğim.


    2012 kışından sonra yayınlanan şu makaleye göre Barents Deniz buzunun az olması Ocak ayında Rusya'nın kuzeyinde yüksek basınç oluşumuyla ilişkili.

    "İskandinav denizlerindeki tüm siklon olaylarını içeren birleşik analiz, Barents Denizi üzerindeki hafif buz yıllarında Sibirya kıyılarında antisiklonik bir anomalinin hüküm sürdüğünü ortaya çıkardı."

    Makaledeki kilit cümle ise şu şekilde:

    "Deniz yüzeyi sıcaklığındaki zayıf bir eğimden kaynaklanan hafif buz yıllarında Barents Denizi üzerindeki düşük baroklinisite, siklonların doğuya gitmesini engelledi. Bu, daha az siklona ve dolayısıyla Sibirya kıyılarında bir antisiklonik anomaliye yol açabilir."

    EJZgvV.png

    Resim: Deniz buzunun hafif kaldığı yıllarla ağır kaldığı yıllar arasındaki yer seviyesi basınç ve sıcaklık anomalisi.


    jGwB2R.png


    Barents ve Kara Deniz buzlarının hafif kaldığı yıllarda İzlanda alçağının da alan hakimiyetinin zayıfladığı görünüyor. Bu yüzden Barents ve Kara Deniz buzlarının Aralık ayındaki durumu önem arz etmektedir. Ancak Barent Deniz buzunun stratosferden de destek alması gerekmekte olabiliyor. Bunu Avrupa Sibiryasının, Stratosfer ile ilişkisinde işleyeceğiz.

  • Barent's kara denizinde buzul azalması güneş ışınlarının atmosfere geri yansıtılmasını azaltıyor.Bu durum hem 500 hpa da hem de 850 hpa da hava sıcaklığını azaltıcı etki yaratıyor. Ve Sibirya bölgesinde özellikle de Avrupa Sibirya'sı taraflarında basınç anamolisini fazla yükseltiyor. Mesela 2006 kışının ocak ortası sonrasında Sibirya bölgesinde yarı çapı yer yer 800 km kareye kadar genişleyen büyük bir soğuk çekirdek meydana gelmişti. Yine 2012 kışında da özellikle ukrayna hazar denizi hattında seyrek görülen bir büyük sıcaklık düşüşleri olmuştu. Karadeniz'in kuzeyinde yer yer donmalar olmuştu haklısınız. Çok iyi hatırlıyorum. Storm Chaser arkadaş yanılıyorsam lütfen düzeltir misiniz?. Sayglar.

    Einmal editiert, zuletzt von huso_1905 ()

  • Bu başlık ümit ediyorum ki boşa olmayacak arkadaşlar yani bu sefer 2018 gibi olmayacağını düşünüyorum.;):saint:

    Bende senin bu kadar sibirya bilgisinden sonra, bu kışla ilgili güzel bir ocak-şubat tahmini yapmanı bekliyorum:)

    VATAN NE TÜRKİYE’DİR TÜRKLERE NE TÜRKİSTAN VATAN BÜYÜK VE MÜEBBET BİR ÜLKEDİR TÜRKLERE TURAN

  • Barent's kara denizinde buzul durumu kış için ümit vericidir. Çünkü:Barent's taraflarında buzul miktarının az olması demek güneş ışınlarının atmosfere geri yansımasının da azalması demektir ki bu durumda atmosferin üst tabakalarında ısınma az olacak ve dolayısıyla da kutup bölgesi civarlarında polar vortex zayıflayacak demektir. Vortex in zayıflamasıyla da polar soğuk hava ve dolaysıyla da özellikle Avrupa Sibirya'sının güçlenmesi ihtimali artacaktır. Daha güney enlemlere doğru soğuk hava inmesi kolaylaşacaktır. Tabi bu tek başına yeterli olmayacaktır. Zira bu olumlu gelişmenin bir de yan tesiri olabilir. O da polar bölgede yükselecek basınç anomalisinin İzlanda siklonunu güneye doğru yani batı Avrupa taraflarına doğru itmesi riskidir. Bu beraberinde Azor yükseğinin baskılanmasına neden olarak onun orta Avrupa'ya doğru hareketlenmesini engelleyebilir. İşte bu riskin minimize olması için AO endeksinin -1 ila + 1 aralığında salınım yapması idealdir. Çünkü böylece Azor yükseği ila Avrupa Sibirya'sı yükseği lehimize olabilir. Zor bir coğrafyadayız. Basınç yerleşimlerindeki değişimlerden ve basınç merkezlerinin kuvvetlerindeki değişimlerden çok kolay etkileniyoruz. Hem kötü hem de güzel sürprizlere açık bir coğrafyadayız.