Bu yazımın bulunduğu konu kapandığı için ve İstanbul'u meteorolojik olarak yakından ilgilendiren bu yazımı bu konuda tekrardan yazıyorum:
Osmanlı Dönemi'ndeki 1896-1917 seneleri arasında İstanbul, Küçükçekmece, Halkalı'daki Ziraat Okulu'ndaki meteoroloji istasyonundaki kayıtların sayısallaştırılmış ve veriye dökülmüş haline ulaşabildim.
Yazımın en sonunda geçtiğimiz Haziran (2023) ayında yayımlanan bu çalışmanın kaynağını bırakıyorum.
Osmanlı'da 1896-1917 seneleri arasında her gün İstanbul, Halkalı'daki meteoroloji istasyonunun kaydettiği sıcaklık, yağış, nem vb. günlük hava olaylarının kayıtları tutulurdu. (1. Görsel)
Sadece İstanbul'da değil, Anadolu'nun çeşitli yerlerinde de 1839 senesinden sonra günlük hava olayları da ölçülebiliyordu.
Normalde günde 1 kere yapılan günlük hava olayları kayıtları, 1896, 1897 ve 1912 senelerinde günde 2 kere yapıldı. Fakat neden sadece bu 3 senede günde 2 kere kayıt tutulduğuna dair bir açıklama bulunamamıştır.
Günlük hava olaylarının kayıtları genellikle sabah saat 8 ve akşam saat 7'de yapılırdı. (2. Görsel)
3. Görselde, 1896'dan 2022'ye kadar yapılan meteorolojik kayıtlarda Halkalı (mavi), Kandilli (kırmızı) ve Florya'da (mor) ölçülen sıcaklık (°C) değişimini görüyoruz. Bu grafiğe baktığınız zaman küresel ısınmanın gerçekliğini ortaya koyacak şekilde İstanbul'un son 120 sene içerisinde sıcaklıklar ortalamalarının yukarı yönlü olarak değiştiğini görebiliyoruz.
Osmanlı verilerinde İstanbul, Halkalı'da sıcaklıklarda meteorolojik uç değerlere bakacak olursak:
Kaydedilen en yüksek sıcaklık 40.0°C ile 9-10 Ağustos 1899'da kaydedilmiştir.
Kaydedilen en düşük sıcaklık -16.0°C ile efsane 1907 senesinde 23 Ocak 1907'de kaydedilmiştir.
NOT : İstasyonların kaydettiği sıcaklıklar __.0°C veya __.5°C şeklinde kaydedilirdi yani küsüratlar tam olarak bilinememektedir.
11-12-13 Kasım 1897 tarihlerinde İstanbul, Halkalı'da tam 3 gün üst üste sıcaklıklar 0°C üzerine çıkamamıştır.
İstanbul'un kayıtlı tarihteki Kasım ayı efsane sistemidir. (4. ve 5. Görseller)
(1060'lık İskandinav YB ile) Efsane 23 Ocak 1907 tarihinde İstanbul, Halkalı'da 850 hPa sıcaklık değil, 2 metre sıcaklık -16.0°C ölçülmüştür. (6. , 7. , 8. ve 9. Görseller)
1896-1917 seneleri arasında yani 20 yıllık süreçte kış mevsimlerinin ortalama sıcaklıkları 3.66°C ile 8.10°C arasında gerçekleşmiş. Bu ortalama, Günümüzdeki kış mevsimlerine göre daha düşük durumda.
İnternette eskiden İstanbul için 1929 senesindeki -16.1°C veya -16.4°C rekor olduğu yazardı fakat MGM'nin arşiv sayfasında da en eski tarih artık 1950 olduğundan bu veriyi doğrulayabilecek resmi bir kaynağa ulaşamadım: Bu konu hakkında resmi bir veriye ulaşabilen varsa buraya atarsa sevinirim.
Bu yüzden şimdi elimizdeki olan resmi veriyi göz önüne alırsak : 23 Ocak 1907 tarihindeki Halkalı'daki 2 metre sıcaklık -16.0°C değeri İstanbul için rekor sıcaklık değeri. (en başta dediğim gibi küsürat tam olarak bilinmemekle birlikte ve yukarıdaki yazdığım bilgi haricinde)
NOT : ECMWF ERA5 ve NOAA modellerinin arşivlerinde gerçekten farklılık var. ECMWF modeli arşivde çok daha iyi. Fakat ECMWF modelinde en son 1940 senesine kadar bakabiliyoruz. Ondan öncesinde NOAA verileri bu yüzden çok da sağlıklı olmasa da yine yukarıda efsane sistemlerin model arşivlerini bırakıyorum.
Çalışmanın kaynağı:
Aşağıda hazırlamış olduğum tabloda da tablonun çok uzun olmasını istemediğimden dolayı sadece 1896, 1897, 1898, 1899, 1900 ve 1907 tarihleri arasında her mevsimde yaşanan maksimum, minimum ve ortalama sıcaklıkları tablosu: Yukarıda yazdığım 1907 ve 1897 gibi efsane sistemlerin aralarında bulunduğu yılların tablosu: 1896-1917 yılları arasına attığım kaynaktan bakabilirsiniz.
| Yıl | Maksimum sıcaklık (°C) | Minimum sıcaklık (°C) | Ortalama sıcaklık (°C) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kış | İlkbahar | Yaz | Sonbahar | Kış | İlkbahar | Yaz | Sonbahar | Kış | İlkbahar | Yaz | Sonbahar | |
| 1896 | 12.0 | 3.5 | 7.87 | |||||||||
| 1897 | 14.0 | 25.0 | 34.0 | 31.0 | −5.0 | −1.0 | 16.0 | −8,5 | 5.36 | 12.23 | 23.89 | 14.25 |
| 1898 | 22.0 | 32.0 | 34.5 | 36.0 | −9.0 | −8.0 | 10.0 | 0.0 | 5.86 | 12.08 | 21.70 | 18.54 |
| 1899 | 19.0 | 34.5 | 40.0 | 36.0 | −4.0 | −3.0 | 10.0 | 1.0 | 7.41 | 13.85 | 22.24 | 17.65 |
| 1900 | 17.0 | 28.0 | 38.0 | 31.0 | −2.0 | −6.0 | 10.5 | 3.0 | 6.80 | 11.40 | 23.63 | 16.40 |
| 1907 | 16.5 | 34.0 | 32.0 | 29.0 | −16.0 | −3,5 | 9.5 | 2.0 | 4.57 | 10.83 | 22.49 | 15.55 |
11-12-13 Kasım 1897 tarihli Kasım ayı Efsanesi:
1907 efsanesi:
Eminim 2010 - 2014 arası bir kıştı. 2012 ye ayıp olmuş hakikaten alakası yok. Dediğim gibi Atlantikten bir türlü kafamızı kaldıramadığımız ama kışı çok güzel bir anı ile kapattığımız bir sistemdi.