Türkiye Ve Dünyadaki Yıl içerisindeki Basınç Değişimleri
Dünyanın şekline ve kendi ekseni etrafındaki dönüşüne bağlı olarak yeryüzünde sürekli termik ve dinamik basınç merkezleri oluşur. Fakat eksen eğikliğinin bir sonucu olarak ortaya çıkan mevsimler ve sıcaklık farkları, karasallık, denizellik ve okyanus akıntıları gibi faktörlerin etkisi ile dünya basınç dağılışında bazı farklılıklar ortaya çıkar. Basınç dağılışı izobar ve eş basınç haritaları ile gösterilir. Bizim dünyada iki tane bu basınç durumlarını ve basınç hareketlerini en doğru tahmin etmeye çalışan modeller ECMWF ve GFS dir. ECMWF Avrupa modeli olurken GFS ise Amerikan modelidir. Biz forum olarak da en çok bu iki Modeli ele alırız.
Dünyada Ocak ayında ki basınç değişimi:
Yeryüzündeki ocak ayı ortalama basınç dağılışı haritasında incelendiğinde şu sonuçlara ulaşılır;
Ekvator çevresi kesintisiz alçak basın durumundadır. Kutup dairesi üzerinde de genelikle dinamik alçak basınç alanları yer alır. Dinamik alçak basınç alanları, Güney yarım kürede ki 60 derecelik enlemleri çevresinde karasalık nedeni ile kesintiye uğrayarak karalar üzerinde görülmez.
Kuzey yarım kürede karaların daha fazla yer kaplaması ve yaşanan mevsimin kış olması nedeniyle yüksek basınç alanları daha geniştir. Basınç değerlerinin en yüksek olduğu yer Sibirya içleridir zaman zaman 1060 MB çıktığı görülür. Ayrıca kuzey yarım kürede karalar üzerindeki basınç değerleri denizlerden daha yüksektir.
Güney yarım Küre’de basınç değerlerinin yüksek olduğu yerler genelikle Oğlak dönencesi çevresidir. Güney yarım kürede mevsim yaz olduğundan, karalar üzerinde termik alçak basınçlar oluşur. Bu nedenle oğlak dönencesi üzerindeki yüksek basınçlar kesintiye uğramıştır.
Dünyanın Temmuz Ayı Basınç Dağılışı:
Yeryüzündeki temmuz ayı ortala basınç dağılışı incelendiğinde şu sonuçlara ulaşılır;
En yüksek basınç değerleri dinamik nedenlerle Güney Yarım kürede, oğlak dönencesi çevresinde görülür
Kuzey yarım kürede, yüksek basınç merkezleri dinamik nedenler ile Hawaii ve asor çevresinde görülür ve bizde bu Yüksek basınca ‘AZOR’ adını veririz form olarak.
Basınç değerlerinin en düşük olduğu yerler, karasallık ve yaşana mevsim etkisi ile Asya kıtası içerisidir.
Rüzgarlar;
Yüksek basınç merkezinden alçak basınç merkezine doğru hareket eden yatay yönlü hava hareketine rüzgâr denir. Rüzgâr oluşumunun temel nedeni, iki merkez arasındaki basınç farkıdır İki merkez arasında oluşan basınç farkı sonucunda basınçları dengeleyebilmek için öncelikle rüzgâr oluşur. Oluşan rüzgârlar basınç farkı ortadan kalkıncaya kadar devam eder.
Rüzgârın Hızı ve Şiddetti;
Rüzgâr oluşturan hava kütlesinin hareket hızına rüzgar hızı denir. Rüzgârın hızı saniyede metre (m/sn) veya saate kilometre (km/saat) olarak ifade edilir. Rüzgârın hızını ölçen alete anemometre, rüzgârın hem hızını hemde yönünü kaydeden cihazlara ise anenmograf denir.
Rüzgârın şiddetin belirlemek için Beaufort (Bofor) Rüzgâr ölçeği denilen bir çizelge kunanılır Bu çizelgeye göre sakin hava 0 hafif rüzgâr 2 kuvvetli rüzgâr 6 fırtına 8 çok şiddetli fırtına 11 şiddetindendir.