VOLKANİK YILDIRIM NEDİR VE NASIL OLUŞUR?
“Volkanik yıldırım nedir?” sorusuna cevap aramadan önce bilmemiz gereken birkaç şeye göz atalım. İlk olarak “Volkan nedir?” sorusunun cevabını bulalım. Volkan, yanardağ ya da volkanik dağ, magmanın yeryuvarlağının yüzeyinden dışarı püskürerek çıktığı coğrafi yer şeklidir. Genellikle tektonik plaka sınırlarında görülür. İkinci olarak “Yıldırım nedir?” sorusuna cevap arayalım. Yıldırım, gök gürültüsü ve şimşekten oluşan, gökyüzü ile yeryüzü arasındaki elektrik boşalmasıdır.
Volkanik yıldırım ya da diğer adıyla kirli fırtına ise volkanın patlaması esnasında gerçekleşen farklı yüklü bulutların arasında oluşan yük geçişleri ile oluşur. Normal bir fırtınada, buz kristalleri içeren yağmur bulutları pozitif ve negatif yüklere sahiptir. Bu iki yük çarpıştığı zaman bulut içinde büyük bir kıvılcım oluşur, şimşek görülür ve gök gürültüsü olarak duyulur. Bilim adamları, volkanik kül partiküllerinin elektrik yüklü olduklarına ve püskürmelerden kaynaklanan kuvvet ile parçalarının çarpışmalarına neden olduğunu ve bunun sonucunda elektriksel deşarjların meydana geldiğine inanmaktadır. Araştırmacıların gözlemlerine göre ileri sürülen bir hipotez: “Volkanik yıldırım, yükün ayrılması sonucu ortaya çıkıyor. Yukarı kaldırdığı olumlu elektrik yükünü dışarıya doğru püskürtüyor, zıt ve ayrılmış olan elektrik yükleri dışarı çıktığı anda bölgelerini şekillendiriyor.” İlk bilimsel gözlem, 1963 yılında İzlanda’da bulunan Surtsey’in (volkanik bir ada) patlaması sırasında yapıldı. Bu araştırma Mayıs 1965 tarihli bir dergide “Atmosferik elektriğin ölçülmesi ve görsel ve fonografik gözlemler, elektriksel aktivitenin yanardağdan büyük bir pozitif yük taşıyan malzeme atmosferine, fırlatılmasından kaynaklandığına inanmamıza neden oldu.” dendi.
Surtsey’in Kasım 1963’te patlayan volkanı 50 yıla yakın bir zaman sonra ortaya çıktı. O tarihten beri, yapılan birkaç çalışma, volkanik patlamaların gözlemlerini yapmayı başardı.
Bu çalışmalardan en önemlisi 2006 yılında Alaska Dağı Augustine Yanardağı’nda yapılan çalışma. Yanardağ kraterinden daha önce bilinmeyen bir yıldırım çarpması tespit etmek için radyo dalgaları kullanıldı. National Geographic dergisinin, yazar J. J. Thomas ile yaptığı röportajında, patlama sırasında, muhtemelen kraterin ağzından gelen ve yanardağdan çıkan kül sütununa giren çok sayıda küçük şimşek veya büyük kıvılcımların olduğundan bahsedildi. Ayrıca patlama sırasında çok fazla elektriksel aktivite olduğunu ve yanardağın tepesinden bulutlara kadar giden bazı küçük parlamalar bile olduğunu, bunun ise daha önce fark edilmediğini söyledi yazar.
Okuduğunuz için teşekkür ederim. İyi günler dilerim 
