Orta Asya ve Türk Dünyası Coğrafyası

120 yıl yaşayan Hunza Türkleri'nin yaşam sırrı!

Tamamı Müslüman olan Hunza Türkleri ortalama 110 ile 120 yıl yaşıyor. 65 yaş yolun yarısı sayılıyor... Kadınlar 65-70 yaş arasında anne oluyor. 100 yaşında ölenlere genç öldü deniliyor. İçlerinde kanser olan yok. Peki Hunza Türklerinin sırrı nedir?
Çin ve Afganistan sınırında Pakistan'ın Keşmir kentinde yakınlarında yaşayan Hunza Türkleri ortalama 120 yıl yaşıyor.Hunza Türklerinin çok ilginç bir yanı da burada hiç kanser vakasının yaşanmaması... Kansere yakalanmadıkları gibi sık rastlanan diğer rahatsızlıklara da uğramıyorlar.


Kuruttukları taze meyvelerden yiyor, Hunza vadisindeki dağlardan gelen temiz havayı soluyor. Oldukça genç görünüyor ve kansere yakalanmıyorlar.

var çok şey var ama vakim pek yok bu aralar. En kısa süre de paylaşıma devam edecem inşallah

Kırgızistan'daki Çinli Müslümanlar: Dunganlar

Çin’den gelip Kırgızistan’a yerleşen Çinli Müslümanlardan oluşan Dunganlar kültür ve geleneklerini düzenlenen törenlerle devam ettiriyor

Sovyetler Birliği döneminde anavatanları Çin'den Kırgızistan'a göç eden, tamamı Müslüman olan Dunganlar, Kırgızistan'ın kuzey bölgesine yerleşerek geleneklerini burada devam ettiriyor. Sovyetlerin Komünizm rejimine direnerek inançlarını kaybetmeden hayatlarını sürdüren Dunganlar günümüzde hala kendi kültür ve sanatını canlı tutuyor.
Dunganlar, Kırgızistan'ın tarıma elverişli toprakları üzerinde kurulu köy ve kasabalara yerleşmiş, burada ziraat kültürünü en iyi şekilde yaymayı başarmış. Azınlık etnik olarak kurduğu diaspora ve dernek çatıları altında kültürlerini yeni nesillere aktarmaya devam ediyor.
Geçtiğimiz günlerde Bişkek'te Dungan halk dansı ve görsel sanatları sergilendi. Törende izleyici grubunun geneli yine Dunganlardan oluşurken, biribirinden renkli görüntüler ortya çıktı.
Çin'i andıran görüntüleri ortaya koysalar da Dunganları Çinlilerden ayıran en büyük özellik Müslüman olmaları. Dunganların tarih sahnesine 751 yılında yaşanan Talas Savaşı sonrası ortaya çıktığı biliniyor. Abbasi Devletinin Çin ordusuna karşı savaştığı dönem sonrası İslam'ın bu coğrafyada yayılması ile Arap Çin karışımı sonucunda ortaya çıkan müslüman bir topluluk olarak kayda geçiyor.
Dunganlar, Sovyetler döneminde tarımı canlandırmak için Kırgızistan ve Kazakistan'a getirtilmişti. Ziraata yatkın olan Dunganlar, bu ülkelerin tarıma en elverişli bölgelerine yerleştirilmişti. Dunganlar hala bulundukları yerlerde topraklarını en iyi biçimde kullanarak elde ettiği ürünlerini pazara sürüyor.
Dunganlar ayrıca mutfak kültürleri ile de öne çıkıyor. Bu nedenle kendi lezzetli yemek çeşitlerini sunan lokanta ve restoranlara da sahipler.

TÜRK AZINLIKLARI;
İRAN AZERİLERİ;Azerbaycan cumhuriyeti dışında iran’da varlığını sürdüren ve 30.000.000 nüfusuyla en büyük azeri topluluğunu oluşturan türk toplumu.
KAŞKAYLAR; İran’da varlığını sürdüren türk topluluğu. iran’da 2.500.000 kaşkay türkü yaşamaktadır.
NOGAYLAR: rusya federasyonu, türkiye, romanya ve türki cumhuriyetler’de yaşamaktadırlar. toplam sayıları 400.000 civarındadır.
AHISKA TÜRKLERİ; Türkiye dışında, rusya, türki cumhuriyetler, avrupa ve abd’de yaklaşık 500.000 civarında populasyonu olan topluluk.
BALKAN TÜRKLERİ, yunanistan, bulgaristan ve eski yugoslav devletlerinde yaşayan türkler. 1.000.000 civarındadır.
IRAK TÜRKMENLERİ; Irak’ta musul-kerkük başta olmak üzre varlığını sürdüren türklerdir. 3.500.000 civarında bir populasyondur.
KAÇARLAR; iran’ın bir dönemine damgasını vuran türk boyu. günümüzde iran’da 25-30.000 kaçar türkü yaşamaktadır.
KARAY TÜRKLERİ(KARAİMLER), Dini inanış olarak museviliği seçen türk halkı. bugün başta rusya ve israil olmak üzre dünyada 100.000 civarında karay türk’ü bulunmaktadır.
KIRIMÇAKLAR, bir başka yahudi türk boyu. karaimler ile akraba olup özellikle kırım’da yaşamaktadırlar. günümüzde sayıları 10.000 civarındadır.
KAMUK TÜRKLERİ, Rusya-kafkasya-dağıstan’da yaşayan kıpçak türkleridir. nüfusları 500.000 civarındadır.
SALARLAR, Çin’de varlığını sürdüren ve sayıları 200.000 civarında olan türk topluluğu.
DOLGANLAR, rusya’nın en kuzeyinde yaşayan ve sibir türkleri ile akraba olan sayıları 10.000’i bulan türk topluluğu.
ŞORLAR, Sibirya’da yaşayan ve günümüzde nüfusları 20.000 civarında olan türk topluluğu
SURİYE TÜRKLERİ, Günümüzde sayıları 1.500.000’i bulan oğuz türkmenleridir.
YUGURLAR, Çin’de yaşayan ve sayılları 20.000 civarında olan türk topluluğu.
TEREKEMELER, günümüzde ekseri rusya’da yaşayan ve sayıları 1.000.000 civarında olan kıpçak topluluk.
HALAÇLAR(KALAÇ), İran-afganistan’da yaşayan ve sayıları 200.000’i bulan türk topluluğu.
ŞAHSEVENLER, İran’da yaşayan sayıları 300.000’i bulan azeri halk.
NAYMANLAR, Moğolistan, kazakistan, türkiye ve rusya’da yaşayan ve sayıları 3.000.000’u bulan topluluk.
AVRUPA TÜRKLERİ, Almanya başta olmak üzre avrupa’da yaşayan kandaşlarımızdır. nüfusları 9.000.000 civarındadır.
Bunların dışında populasyonları kayda değer olmasa da kendi gelenek ve göreneklerini sürdüren birçok türk topluluğu vardır. genelde eski sovyet coğrafyasında yaşayan bu toplulukların birkısmının isimleri;
tofalar, yaka türkmenleri, afganistan türkmenleri, ilu türkleri, aynallu türkleri, aymaklar, hamseler, stravopol türkmenleri, teleütler, çulimler, barabalar, öngütler, kızıllar, hoşballar, biltirler, kamasinler, çulımlar sayılabilir…

Satuk Buğra Han kimdir
İlk müslüman Türk hükümdar.
Satuk Buğra Han, Hicrî 309 yılında doğmuştur. 920-958 yılları arasında Karahanlılar'ın Hükümdarı olan Satuk Buğra Ham 932 yılında İslamiyeti kabul ederek Karahanlıların ilk Müslüman Türk Hakanı olarak Türk topluluğunun toplu halde İslama geçmesine yol açmıştır. Babası Bezir Han'ın ölmesi üzerine amcası ve üvey babası Oğulcak Kadır Han'ın yanında büyüdü.
Satuk Buğra Han on iki yaşına geldiğinde Samani Devleti şehzadeleri arasında anlaşmazlık çıktı. Bunlardan Nasır bin Ahmed, Oğulcak Kadır Han'ın ülkesine sığındı. Kendisine sığınan şehzadeye iyi davranan ve onu yanına alan Oğulcak Kadır Han Nasır bin Ahmed'a Aruç vilayetinin yönetimini verdi. Nasır bin Ahmed'in gayretleriyle Aruç bir ticaret merkezi haline geldi. Satuk Buğra Han Aruç'a yaptığı ziyaretler sırasında Nasır bin Ahmed ile tanışır ve ondan İslamiyeti öğrenir. Müslüman olduktan sonra Abdülkerim adını alarak Abdulkerim Satuk Buğra Han adını aldı.
Yirmi beş yaşına geldiğinde amcasına müslüman olduğunu söyledi, amcası buna karşı çıkınca ikili arasınaki anlaşmazlık daha büyük bir hal alarak ikili arasındaki Fergana Savaşı'na dönüştü. İlk olarak Atbaşı kalesini zaptetti ardından üç bin kişilik bir orduyla Kaşgar üzerine yürüyüp fethetti. Amcası Oğulcak Kadır Hanı öldürdü. Ülkede hakimiyeti sağlayıp Türk ülkelerinde İslamiyeti hızla yaydı. Bu seferin ardından yaptığı seferlerde Yağma, Çiğil, Oğuz boylarının yerleşmiş bulunduğu Türkistan şehirlerini birer birer ele geçirdi. Doğu vilayetlerini yöneten Büyük Kağan Bazır Arslan Han Çinliler'den destek alarak 924 yılında Satuk Buğra Han'a savaş açtı. Satuk Buğra Han Müslümanların yardım ve desteğiyle, Balasagun Savaşı'nı yaptı ve galip geldi.
31 yıl hüküm süren Satuk Buğra Han hoş görüsü ve devleti yönetiş şekliyle bir çok kişinin müslüman olmasını sağlamıştır. Saltanatının sonuna doğru, Satuk Buğra Han, Xıtay sınırına bir sefer yapar ve Turfan'a kadar bütün ülkenin tamamına İslamiyeti yayar. Sefer sırasında hastalanan Satul Buğra Han Kaşgar'a geri getirilir ve burada bir yıl boyunca hasta yatar sonunda vefat eder. Satuk Buğra Han'ın yaşamını bitirdiği son gün, Hicrî 344 Milâdi 955'tir. Satuk Buğra Han'ın dört oğlu ve üçte kızı bulunmaktadır babalarının vefatının ardından Hasan Buğra Sultan Han, "Padişah Gazi" ünvanını alıp Kaşgar'da babasının yerine geçmiştir.

Karahanlıların Başkenti bugün ki Kırgızistanın Tokmok şehridir.

biraz futbol biraz tarih biraz da Türk dünyası. Ortaya karışık. Türk dünyasının en kalabalık taraftarına sahip takımı Traktör .....

Tebriz'de kurulan Tractor Sazi'nin en az 35 milyon Türk taraftara sahip olduğu bildiriliyor.
Türk nüfusunun yoğun olarak yaşadığı Güney Azerbaycan bölgesindeki Tebriz şehrinin takımı olan Tractor Sazi'nin adı şehirde bulunan traktör fabrikasından geliyor. Takımın kuruluş tarihi ise 1970.
Güney Azerbaycan bölgesi, İran'ın politik anlamda en karışık bölgesi. Burada yaşayan Türkler üzerinde İran İslam Cumhuriyeti tarafından kurulan bir baskı var ve bu baskılar her geçen gün daha da sertleşiyor. Azerbaycan Türkleri; dillerini konuşmakta, anadillerinde eğitim almakta kısıtlanıyor. Bu politik baskılar altında Türk halkının tek çıkış noktası olarak gördüğü Tractor, bir umut olarak her karşılaşmada yeşeriyor.Tractor iç saha maçlarının tümünü dolu tribünler önünde oynuyor. Resmi rakamlara göre 68 bin kapasitesi olan İmam Yadigar Stadı'nda resmi olmayan kaynaklara göre her maçta 80 bini aşkın taraftar bulunuyor. Bir başka detay olarak da her maçta stadın içinde olandan daha fazla taraftar dışarıda kalıyor.

Ahıska Türkleri Kimdir - Kimlerdir ?

Ahıska Türkleri, Gürcistan'ın Ahıska bölgesinden gelen Türk kökenli Müslüman nüfusuna verilen addır. Rusların bu bölgeye verdiği coğrafî isim, Meshetya'dır. Bundan dolayı Meshet Türkleri olarak da adlandırılırlar.
Ahıska Türkleri, 1944 yılında Stalin tarafından iki saat içinde tren vagonlarına doldurularak, gidecekleri yere kadar aşağı dahi inmemek koşulu ile kapalı tren vagonlarında Orta Asya'ya sürülerek Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan'a yerleştirildi. Bu sürgünün Stalin'in Karadeniz kıyılarını Türklerden temizleme operasyonunun bir parçası olduğu Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra açıklanan arşivlerde ortaya çıkmıştır. Aynı kaderi paylaşan Kırım Tatarları ve Ahıska Türklerinin bu hazin sürgününde binlerce insan yolda öldü.
Sovyetler Birliği'nin son yıllarında, Özbekistan'ın Fergana vadisinde yaşayan Meshet ya da Ahıska Türkleri, 1989 yılında, etnik bir gerilim sonrasında büyük bir şiddete uğradı. Bu trajedinin ardından bölgedeki nüfus tamamen göç etmek zorunda kaldı.
Azerbaycan, 1989 yılında Özbekistan'ın Fergana vadisindeki şiddetden kaçan Ahıska Türklerinin bir kısmını kabul etti ve topraklarına yerleştirdi. Fakat Ermenistan ve Dağlık Karabağ'dan kaçan ve kovulan büyük Azeri nüfusla ilgili sorunları yüzünden bu göçü 1993 yılında durdurdu.
Gürcistan, 1990'larda etnik olarak Gürcü kökenli Meshileri nüfusu ülkeye yerleştireceğini duyurdu. Bu karar, Samtshe-Cavaheti bölgesinde yaşayan Ermeni nüfus arasında tepkiye yol açtı.
Türkiye, Ahıska Türklerinin kendi topraklarına yerleştirilmesini talep etmektedir. Öte yandan Türkiye, az sayıdaki Ahıska Türk nüfusunu ülkenin doğusuna yerleştirdi. Rusya Federasyonu'nun Krasnodar bölgesine yerleştirilen Ahıska Türkleri, Rus Kazakların Türk karşıtı tepkileriyle yüz yüzedir. Rusya'daki Ahıska Türklerinden 15.000 kadarı ABD'nin çeşitli kentlerine yerleştirilmiştir.
1999 yılında Gürcistan, Avrupa Konseyi'ne üye olurken Ahıska Türklerinin geri dönüşleriyle ilgili yükümlülük üstlenmiştir. Buna göre Gürcistan, 1999'dan itibaren üç yıl içinde Ahıskalıların dönüşlerini başlatacak ve 12 yıl içinde yani 2011 yılında dönüş işlemini bitirecektir. Eğer Gürcistan süre sonunda yükümlülüğünü yerine getirmezse Ahıska Türkleri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne dava açabilecek ve bu yolla vatanlarına dönmeyi talep edebileceklerdir. Ama üste beliritilen sorunlar ve engeller yüzünden herhangi bir geri dönüş gerçekleşmedi.
Gürcistan Ahıska Türklerinin geri dönüşüne şartlı izin vermiştir. Şartlardan birincisi, geleceklerin sadece Ahıska bölgesine değil tüm Gürcistan topraklarına yerleşmeleridir. Tiflis bu şartı, Ahıskalıların bölgeden 91 bin kişi çıkmasına karşın bugün dönecek olan rakamın çok olması ve bölgenin bunu kaldıramayacağı savına bağlamaktadır. İkinci şart, Türklere verilecek kimliklerde Türk ve Müslüman yazmayıp Gürcü ve Hıristiyan yazacaktır. Gürcistan'ın bu şartının altında ise bölge halkının aslında Türk olmayıp, Meshi denen Gürcüler olduğu, zamanla ve zorla Osmanlılar tarafından Müslüman yapılarak Türkleştirildikleri savı yatmaktadır.
Beş ilçe ve 200 köyden meydana gelen Mesheti bölgesinde şu an daha çok Gürcüler ve Ermeniler yaşamaktadır. 100'e yakın köy ise Türklerin sürgününden günümüze hala boştur.
Haziran 2002'de Krasnodar'da bulunan Ahıska Türkleri seslerini duyurabilmek için açlık grevi yapmışlardır. Krasnodar'da yaşayan 12 bin Ahıska Türkü, 'yasa dışı mülteciler' olarak adlandırılmakta ve yeni bir sürgüne gönderilmeleri istenmektedir
Gürcistan parlamentosu uzun bir çalışma sonrasında 2007 yılında Ahıska Türklerinin Gürcistan'a dönmelerini ön gören bir yasayı kabul etti. Ancak çalışmalar yeterli olmamakta, yerlerinden zorla sürülen bu insanların mal ve mülkleri derhal asıl sahiplerine iade edilmesi gerekirken Gürcistan hükümeti, onların malları ve mülkleri yerel Ermeni ve Gürcü halkın eline geçtiği gibi, ekonomik gerekçeler göstererek engeller çıkarmaktadır. Herhangi bir geri dönüş gerçekleşmediği gibi, malları ve mülkleri elinde bulunduran yerel Gürcü ve Ermeni halkı karşı çıkmaktadır.

Kırgız para birimi SOM. 1 som 0.06 Türk lirasına eşittir.

Peki 1 soma ne alınır ne yapılır. Sadece sakız alırsınız.

5 som. Peki 5 soma ne alırsınız. 1 dal sigara alırsınız. troleybüs ücretini ödersiniz. 1 somun ekmek alırsınız.

10 som. 10 soma ne alırsınız. Dolmuş parası verirsiniz. Su alırsınız. 1 adet samsı alırsınız.

20 som . 1 paket sigara .

50 som . Taksi parası. 20 kontör.

100 som. Parlement sigara. 1 şişe votka. Sakarya- Gebze arası taksi ücreti.

200 som. Çok iyi para

500 som .

1000 som

2000 som

birinci sorunun cevabı : Kar ve soğuk açısından kesinlikle tatmin eder. 7 ay kar örtüsünün yerden kalkmadığı bir coğrafya. Ortalama -15 derecelerde gezinen hava sıcaklıkları kar ve soğuk sevenleri yeterince tatmin eder.

ikinci sorunun cevabı : Kendinizi Göktürkler Karahanlılar zamanında yaşıyor hissedebilirsiniz. Hala göçebe çadırlarında yaşayıp hayvancılık yapan at sütü ile beslenip koyun eti ile kahvaltı yapan insanları görebilirsiniz. eski Türk tarihine ait kalıntılar inanılmaz fazla. Talas savaşının yapıldığı Talas ovası Karahanlıların başkenti Balasagun şehri vb tarihi kalıntılar çok fazla. Bu sizi tatmin edecektir.

Ekleme : sosyal yaşantı açısından tavsiye etmem. ekonomi berbat çalışma şartları çok ağır ( trafik polisi 100 dolar maaş alıyor ) Rüşvet çok fazla. Rüşvet vermeden hiç bir işinizi yaptıramazsınız.

27 ağutos tarihinde çekilen bir video. Manas üniversitesi kampüsü sol tarafta . Arka tarafta Tanrı dağlarının heybetini rahatlıkla görebilirsiniz

Mohaç Meydan Muharebesinin yapıldığı ova..1526 da Macaristan'da resmi görülen Mohaç ovasında Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu, Macar ordusunu 2 saat içinde bu ovaya gömdü. Dünya harp tarihinin en kısa sürede biten ve kesin sonucu zaferi olarak gösterilen Mohaç'ta 637 senelik Macar krallığı 2 saatte tarih oldu. Macarlar bu ovayı 1976 da açık hava müzesi yapıp, Macar sanatçılarına bu ahşap figürleri yaptırmış aynı zamanda Mohaç müzesi kurmuşlar.

Tomris Hatun kocasının katili olan pers kralının kellesini kesip obanın ortasına asmış bir lider.

iyi yapmış zaten. Ben kadını eleştirmedim ki.

Rusya'nın Yamal yarım adasında yaşayan Nemets Türkleri. Nemets Türkleri Şamanist olup Göktanrıya inanan bir topluluktur. Göktürklerin çocukları oldukları biliniyor. Hala Göktürkçe konuşuyorlar.Ren geyiği besleyip balık avlıyorlar.

Ayaz Ata, Türk, Altay ve Orta Asya mitolojilerinde, özellikle Kazak ve Kırgız Türkleri'nde ve Türkmenlerde Soğuk Hanı olarak tanımlanmaktadır. Mitolojilere göre kışın soğukta ortaya çıkan, kimsesizlere ve açlara yardım eden günümüz karşılığı ile bir evliyadır denilebilir. Ayas Han olarkta bilinir. Zaten tüm Türklerde Ayaz yakıcı soğuk manasına gelmetedir.

Madem sistem kovalamaya başladık Sibirya ayısnı uyandırmayı başardık gelin size Sibirya da yaşayan Türklerden bahsedeyim.

Kumandi Türkleri

Tomsk vilâyetinin Vey ırmağı havzasında yaşarlar. Çiftçilik ve hayvancılıkla geçinmektedir. Şaman dininden olup, nüfusları 100.000 civarındadır.

VEY IRMAĞI VADİSİ

Tobol Türkleri

Güney Sibirya'da İrtiş ve Tobol havzalarında yaşamaktadırlar. Nüfuslan bilinmemektedir. Haklarında bilgi çok azdır.

İRTİŞ IRMAĞI VADİSİ

Batı Sibir Tatarları

Obi nehrinin kolu olan Tobol nehri ile Altay ve Hakas Türk Cumhuriyetlerinin bulunduğu bölgeye kadar olan Güneybatı Sibirya'da yaşamaktadırlar.

Özellikle Obi, İrtiş ve Tobol nehri vadilerinde ve bu vadilerde bulunan ToboJ, Tümen, Oms, Tomsk, Novosibir, İrkutsk, Arhangelsk, Çikitinks, Kemerova ve Barabba şehirlerine yerleşmişlerdir. Kazan Tatarları ile yakın akrabadırlar. Nüfuslan 350.000 civarındadır.

Telengit Türkleri

Altay Türklerinin bir kabilesidir. Altay dağlarının güney yamaçlarında Teleski gölü civarında yaşamaktadırlar. Şaman dinine bağlı olup nüfusları 5 bin civarındadır.

teleski-sibir gölü havzası

Şor Türkleri

Güney Sibirya'da Hakas Türk Cumhuriyeti'nin batısında Kemerova vilâyetinde yaşamaktadırlar. Aynı bölgede yaşayan Televüt Türkleri ile iç içedirler. Nüfusları 16.800 civarındadır. Bunların 12 bini Kemerova şehrinde diğerleri Kemerova'nın kaza ve köylerinde yaşamaktadırlar. Nüfusları gittikçe azalmaktadır.

Yaşadıkları bölge SSCB tarafından bilinçli geri bırakılmış, sosyoekonomik ve kültürel sorunlar çözülmemiştir. Bölgede Türk yerleşim birimleri susuz, elektriksiz ve yolsuz bırakılmıştır. Sor Türklerinin elinden topraklan alınmış, kömür ocaklarında çalışmaya mahkûm edilmiştir.

1917 yılma kadar kendi alfabelerini kullanan Şorlara Ruslar zorla Kiril alfabesini kabul ettirerek kültürlerini yok etmeye çalışmışlardır. Bunun sonucu 16.800 Sor Türkü'nden sadece ana dilini bilen 900 kişi kalmıştır.

Sor Millî Hareketi, özellikle Türk milliyetçiliği ve kültürü muhafaza üzerinde çalışmalar yapmaktadır.

Pedagoji enstitüsünde son yıllarda açılan Sor dili bölümü, Rusya Federasyonu'na rağmen eğitimini sürdürmeye çalışmaktadır.

Semey nükleer poligonunda yapılan nükleer denemeler, kömür ocaklarından çıkan radyoaktivite ve kömür tozları Televütler gibi Şorları da etkilemiş, çok sayıda çocuk hasta ve sakat doğmuş, ölüm oranlan artmıştır.

Bütün bunlara rağmen ata folklorunu, kültürünü ve dilini kanlarında saklayarak, Türk kimliğini unutmadan bugünlere gelmesini başarmışlardır.

Televüt Türkleri

Telengitlerin bir kabilesidir. Güney Sibirya'da Kemerova vilâyetinde yaşamaktadırlar. Bir zamanlar on binlerle ifade edilen sayıları bugün 2.800 kişiye düşmüştür. Bunun 2500'ü Kemerova'da diğerleri ise Kemerova'nın köylerinde yaşamaktadır.

Televüt Türklerinin nüfuslarının bu şekilde azalmasının en büyük sebepleri Rusya Federasyonu'nun uyguladığı asimilâsyon politikası ile birlikte, 1943-53 yılları arasında nükleer denemelerin sıklıkla yapıldığı Seney nükleer poligonunun bölgede bulunmasıdır. Bu nükleer denemeler sonucu binlerce kişi hastalanmış, ölmüş, çocuklar sakat doğmuştur.

Diğer bir sebep Televüt topraklarında bulunan zengin kömür ocaklarıdır. SSCB zamanında toprakları bu kömür yüzünden elinden alınan Televütler yoksulluğa itilerek kömür ocaklarında çalışmaya mecbur edilmiş, kömürün taşıdığı radyoaktivite ve kömür tozlan ile yaşamaya mahkûm edilmiştir.

Bunun sonucunda kanama hastalığı (hemofili) Televüt Türklerine illet olmuş, yol, su, elektrik, sağlık ocağı olmayan bölge Rusya tarafından ölüme terk edilmiştir.

Nükleer felâket, kömür ve hemofili Televüt Türklerini yok olma tehlikesi ile karşı karşıya getirmiştir. Televütler Altay Cumhuriyeti'ne göç etme hazırlığı içerisine girmişlerdir.

Dolgan Türkleri

Güney Sibirya'da Şor Türkleri ile komşudurlar. Özellikle Krasnoyask vilâyetine bağlı Dolgan-Nenets muhtar bölgesinde yaşamaktadırlar. Saha Federe Türk Cumhuriyeti'nde yaşayan birçok Dolgan (Sahalaşmış-Tunguz) Türk'ü bulunmaktadır. Nüfusları tahminen 5 binin üzerindedir.

Tofa Türkleri

Moğolistan Cumhuriyeti kuzeyinde, Baykal gölünün doğusunda bulunan İrkuts vilâyetinde yaşamaktadırlar. Nüfusları kesin olarak bilinmemekle birlikte 2.000 kişilik bir kabile olduktan tahmin edilmektedir. Türkçe konuşmaktadırlar.

Kumarı Türkleri

Şor'da yaşamaktadırlar, nüfusları 6 bin kişi civarındadır.

Şu afişi bir okuyun bakayım