Orta ve Doğu Karadeniz Raporlar-Yorumlar

Meteorolojik Model Güncelleme Saatleri
06:30-08:15 (GFS Sabah)
09:00-10:00 (ECMWF Sabah)
12:30-14:15 (GFS Öğlen)
18:30-20:15 (GFS Akşam)
21:00-22:00 (ECMWF Akşam)
00:30-02:15 (GFS Gece)

    Emir Timurlenk Ne Halde?


    Stratosferden Garip Denemeler...

    Ocak ayının başından beridir bahsettiğimiz Stratosferik Isınma Silsileleri yine oluyor. Bu olayı dünya meteoroloji camiasında ilk Cold.EFso ve Enes Güleç(17) hocalarımla beraber söylemiştik. Şimdi ise Cold.EFso hocamla benim sürekli söylediğimiz Emir Timurlenk sistemini konuşacağız, normalde sistem Şubat'ta gelecekti ama ötelene ötelene Mart başına kadar geldi.


    Biliyorsunuz her kış er ya da geç bir final ısınması olur. Öncesinde ısınma olup olmaması, eğer olmuşssa ısınmanın stratosfer ve troposfer eşleşmesi yapıp yapmaması veya aldığı darbe gibi etkenler bu final ısınmasının durumunu belirliyor. Bu yıl Ocak ayının son haftası ve Şubat'ın başında olmak üzere iki minik ısınma aldık, bunlar stratosferik anlamda rüzgarları doğuya döndüremediği için minor ısınma olarak kayda geçti.


    24 Ocak Isınması


    1 Şubat Isınması


    Sonrasında ise bahsettiğimiz ay ortası ısınması modellere yansıdı. Bizler bu ısınmayı yaşadık, yaşıyoruz. Isınma sonrası Stratosferik Polar Vorteksin aldığı darbe sebebiyle stratosferik boyuttaki bölgesel rüzgarlar yavaşladı, yön değiştirdi. Şu anda Stratosferde doğulu rüzgarlar esiyor ve günlük bazda rekor hızda esiyor.


    Ay ortası ısınması


    Gördüğünüz üzere stratosferdeki ısınma diğerlerine göre daha az ama stratosferik polar vorteksin aldığı darbe çok daha fazla. Buradan sadece ısınmanın boyutuna bakarak bir çıkarım yapılamayacağını çok net görüyoruz. Coupling yani stratosfer-troposfer eşleşmesi açısından durumundan baktığımızda ise coupling olayının hem NAM endeksinde hem de girdapsal ısı akışı verisinde olmadığını görüyoruz. Tabii coupling yok diye çöpe atamayız, sadece bir şeye göre yargılamak saçmalık.



    Verilere bakıldığında iki defa ısınma varmış gibi gözükebilir ancak durum öyle değil. Tabii yine de çok küçük bir çakma ısınma var. Bizler 60° kuzey enlemlerindeki bölgesel rüzgara zonal rüzgar deriz. Stratosferik boyutta kutupta bu rüzgarlar sürekli olarak dönüyor. Kutupta doğulu olmasına rağmen 60° kuzey enlemlerinde rüzgar dönüş hareketi sebebiyle batılı olabiliyor. Bu dönüş hareketi yüzünden doğulu olan rüzgar bir süreliğine batılı oluyor sonrasında tekrardan eski haline dönüp doğulu oluyor. Bunlar stratosferik rüzgarın çekirdeğiyle alakalı konular. O çekirdeğin durumu ve konumu rüzgarları etkiliyor.



    Gördüğünüz gibi şimdi doğulu esen rüzgarlar Avrupa üzerindeki stratosferik rüzgar çekirdeğinin daha dikine bir hal alması sebebiyle batılı esmeye başlıyor. Çekirdeğin sonraki konumunu anlamanız adına kırmızı renkle gösterdim. Sonraki düşüşte ise çekirdek taklalar atıyor ve tekrardan doğulu esmeye başlıyor. Stratosfere baktığımızda güçlü rüzgar kalmamış gözüküyor. Aşağıya ikinci doğuya dönüş senaryosunu bıraktım.



    İlk baştaki stratosferik rüzgar çekirdeği dikey halden yatay hale geçiyor ve rüzgarlar Sibirya üzerinden doğulu esmeye başlıyor. Moğol bozkırlarının kuzeyinde olan diğer bir çekirdek ise Kanada civarlarında gidiyor ve sonrasında tekrardan bir dönüş yaparak doğulu rüzgarlara bir katkıda bulunuyor.



    Yukarıya zonal rüzgarları ve anomali verisini bıraktım. Gördüğünüz üzere doğulu esiyor bir ara veriyor ve tekrardan doğulu esiyor. Yukarıda anlattıklarımın en basit hali. Ayrıca aşağıya kutup başlığındaki ortalama sıcaklık verisini bıraktım. Üstte ay ortası ısınmasının 24/1 ısınmalarına göre daha az olduğunu söylemiştim. Açıklama yapmaz isem aşağıdaki veri benim dediğimi çürütür ancak durum tam olarak öyle değil. Çünkü 24/1 ısınmalarında stratosferde soğuk çekirdek çok daha güçlüydü haliyle ortalama sıcaklığı düşürüyordu. Bu ısınmada ise soğuk çekirdek o kadar güçlü olmayınca ortalama sıcaklık daha yüksek çıkmış. Dediklerimi destekler, doğrular nitelikte bir veri.


    Teleconnection Endeksler Ne Halde?

    Biliyorsunuz normalde teleconnection endekslere çok bel bağlamam çünkü oldukça değişkendirler. Ancak Mart'taki sistem için incelemem daha iyi olacak. Her iki küresel modelin de mutabık olması daha olumlu bir şey. Normalde bizler AO/NAO/PNA olmak üzere üç endeksi inceleriz hatta bazılarımız PNA'ya bakmaz bile. Ancak Pasifik ve Kuzey Amerika bölgesi basınç dizilimi için önem teşkil ediyor. Her iki modelde de durumlar neredeyse aynı o yüzden sadece ECMWF'nin verilerini bırakacağım. Ben bölgemiz adına en önemli endeksin NAO olduğuna inanıyorum, benim için sonrasında AO ve PNA geliyor.


    AO

    c704yvt.png


    NAO

    3bs6lil.png


    PNA

    6bx5wvf.png


    Gördüğünüz üzere Nötr/Hafif pozitif AO, negatif NAO ve negatif PNA var. Normalde direkt ezber bir biçimde sistem Avrupa'nın diyebiliriz. Ancak sadece teleconnection endekslere bakarak bir yorumda bulunmak saçma, bizlere sadece fikir verebilir. Bu endeksleri çok daha önceden de açıklamıştım o yüzden bir daha ne anlama geldiklerini açıklamayacağım. Sadece aşağıya bunların ortalama verilerinden oluşturulmuş haritalarını bırakacağım en azından fikir sahibi olabilirsiniz.


    Negatif AO / Pozitif AO

    1f6orgp.png


    Negatif NAO

    jmdcqdg.png

    20vddn0.png


    Negatif NAO OLR
    pswb326.png


    Negatif PNA

    kbz79zh.png


    Atmosferik Açısal Momentum Ne Halde?

    Bildiğiniz üzere ben güzel sistemler öncesi momentum analizi yapmayı severim ve bildiklerim doğrultusunda analizler yaparım. Bu sefer ise +EAMT/+NAMT ilişkisini kuracağım ve bunu sizlere anlatacağım. Öncelikle dağ torklarının birer momentum olayı olduğunu söylemek istiyorum. Rocky, Altay, Himalayalar gibi yüksek sıradağlarının civarlarında olan basınç dizilimleri tork tetikleyebilir. Eğer pozitif tork tetiklemesi olursa Dünya'nın dönüş hızı kısmi olarak yavaşlayabilir. Ancak bizim ilgilendiğimiz kısım bunun PacJet ve AtJet kısmı çünkü torklar jetlere yön verebiliyor.


    Bu sistem adına dağ torku mevzusu biraz daha geri planda kalsa da etkileri var. Çünkü atmosfer her zaman bir döngü içerisindedir. Her şey kelebek etkisine bağlıdır bu yüzden Pasifikteki, Amerika'daki ve Himalayalar'daki basıç dizilimi bizler için önemli.


    Öncelikle EAMT nedir onu anlayalım. EAMT yani East Asian Mountain Torque. Bu olay Asya'daki Himalaya veya Altay dağ silsilelerindeki basınç durumuna göre hareket eder. Himalayaların kuzeyinde yani Tibet platosunda alçak basınç, Altaylar ve Gobi Çölü civarında yüksek basınç hakimeti olması pozitif doğu asya dağ torkunu tetikler. Bu olayların zıttı ise negatif dağ torkudur. Pozitif dağ torku ise jetleri güçlendirir. +EAMT tetiklendiğinde PacJetler güçlenir. Bunların hepsi bir döngü içerisindedir.


    Peki ya NAMT nedir? Arkadaşlar NAMT yani North American Mountain Torque dediğimiz şey Kuzey Amerika'daki Kanada'dan ABD'ye uzanan Rocky dağ silsilesinin civarında olan basınç diziliminin bir etkisinin sonucudur. Orada yüksek basınç hakimiyetinin olması +NAMT tetikler, bunların tersi ise negatif torktur. +NAMT ise AtJetleri güçlendirir.


    3eyrcz0.png

    1t68f1t.png


    Yukarıya klasik bir +EAMT dizilimi bıraktım. Gördüğünüz üzere Tibet Platosu AB hakimiyetinde, Gobi Çölü ve Altay Dağları YB hakimiyetinde. Bu basınç dizilimi bir tork tetikleyerek atmosferik anlamda bir sirkülasyona sebep olacak. Güç kazanan PacJetler Pasifikteki alçak basıncı derinleştirerek Alaska sırtının yükselmesine sebebiyet verecek. Alaska sırtı yükselince kuzeyden bir alçak basınç sistemi inecek. Bu sistemin inmesi ABD'nin karasal bölgelerinde termik yüksek basınç oluşumuna neden olacak.


    kco17kr.png

    Tork sonrası güçlenen PacJetler burada direkt göze çarpıyor. Gördüğünüz üzere Japonya üzerinden kuzeye doğru çok güçlü jetler hakim, bunlar Pasifikteki alçak basıncı derinleştirecek. Derinleşen alçak basınç, kuzey yarımkürede kronikleşmiş dönüş hareketini yaparak Alaska sırtının yükselmesine sebebiyet verecek.


    9vdnnlq.png

    Tork sebepli güçlenen jetler yüzünden derinleşen alçak basınç Alaska sırtının yükselmesine sebep oluyor ve ABD'ye sistem indiriyor. Gördüğünüz üzere Bering Denizin'deki derinleşmiş alçak basınç klasik dönüş hareketini yapıyor. Bu dönüş hareketi güneyden Alaska sırtını yükseltiyor. Yükselen Alaska sırtı basınç dinamikleri yüzünden kuzeyden bir sistem salınımına neden oluyor.


    m0yqi8s.png

    Alaska sırtının desteğiyle inen sistemin ABD'nin karasal bölgelerinde termik yüksek basınç oluşumuna neden olduğunu görüyoruz. Oluşan bu termik yüksek basınç ilk başta bahsettiğim Kuzey Amerika Dağ Torkunu tetikliyor. Tetiklenen +NAMT AtJetleri güçlendiriyor. Eğer Atlantikte güçlenen jetlerin desteğini almış dinamik alçak basınç iyi konum alabilirse sistemin dolaylı yoldan bize gelmesine sebep olabilir.


    5wa37pg.png

    Burada ise ABD'ye inen sistemin termik yüksek basınç oluşturmasının ardından tetiklenen tork sebepli güçlenen AtJetleri görüyorsunuz. Eğer kuvvetli AtJetlerin desteğini alan dinamik alçak basınç güzel konum alabilirse sistemin bize inmesi için uygun ortamı hazırlayabilir. Şu anki görüntüye göre Britanya ve İskandinavya arasında blokaj olacak gibi. Aşağıya blokaj tahmin haritasını bıraktım. Bakalım neler olacak...


    aonu8zo.gif


    Evet arkadaşlar bugünlük benden bu kadar. Anlamadığınız yer olursa sorarsınız. Okuduğunuz için teşekkür ederim. İyi forumlar...

    Bu akşam saatlerinde bölgemize sıcak cephe giriş yapacak, yarın akşam saatlerinde bölgenin doğusundan çıkış yapacak. Öyle aşırı bir yağış gözükmüyor ama Rize-Hopa hattında kuvvetli lokal geçişler olabilir. En çok yağış bölgenin doğusunda olacak gibi, Hopa +25mm alabilir. 20-21'inde soğuk cephe geçişi yaşanması muhtemel olduğu için daha fazla yağış bırakması kuvvetle muhtemeldir.

    eline saglik 🙏

    Kerem, Ama şunu ben görebiliyorum. Senaryolarda kutup sibiryaya doğu yani yer degistiriyor gibi. Parcalanma şuan göremedim ki tabi o da olası senaryoda olsa şuan düşük ihtimal gibi. Bir sistem gelceksa bana göre kutup kökenli sibirya destekli gelecek gibi. Saf sibirya bana göre yok. Tabi bu benim görüşüm. Yıllardır model okuyoruz tabi. Mesela ben ilk defa iskandinavya ve grönland da ayni anda bir yb oldugunu gordum. Belki eskiden de olmustur ama zannetmiyorum pek. Bu sezon cok kaotik bir atmosfer var. Bi Mekkeye kar yağmadigi kaldi.

    Palanci Ssw konusuna yazmama kararı aldım, tahmin yapılırken ülkenin sadece bir bölümü önemsenerek yapılan yorumlardan oldum olası nefret ettim, ediyorum. Bir negatif Nao ya laf edeyim dedim, pozitifte olunca ne olduğunu gördük vs tarzında on mesaj geldi

    Fikrim hala aynı bölgem adına negatif Nao ile sistem gelecekse hiç gelmesin isterim, direkt bahara geçmek daha iyi.

    Pozitif bölgemize yararken nötr civarında tüm ülkenin eşit yararlandığı sistemler olur genellikle.

    Tabi bunlar genelleme, varsayım, sen zaten biliyorsun, o yüzden asıl mevzuya geçeyim.

    Majör ssw sonucu bildiğin üzere sadece bir iki sistem değildir. Genellikle etkileri 2-3 ay sürer.

    Mart başı beklenti dönemimizden bağımsız olarak, majör ssw etkileri devam ederken el-nino ya geçişin yaşandığı bir bahar dönemi bize neler getirir?

    Benim elbette bir fikrim var, fakat senin fikrini de duymak isterim.

    Zitat von Selamikaya

    Kerem, Ama şunu ben görebiliyorum. Senaryolarda kutup sibiryaya doğu yani yer degistiriyor gibi. Parcalanma şuan göremedim ki tabi o da olası senaryoda olsa şuan düşük ihtimal gibi. Bir sistem gelceksa bana göre kutup kökenli sibirya destekli gelecek gibi. Saf sibirya bana göre yok. Tabi bu benim görüşüm. Yıllardır model okuyoruz tabi. Mesela ben ilk defa iskandinavya ve grönland da ayni anda bir yb oldugunu gordum. Belki eskiden de olmustur ama zannetmiyorum pek. Bu sezon cok kaotik bir atmosfer var. Bi Mekkeye kar yağmadigi kaldi.

    Hocam ben zaten bölünme/parçalanma olacak demedim. Gezegensel dalga aktivitesine göre displacement yani yer değiştirme daha olası. Zaten ısınma şu an stratosferde oluyor. Sistemin rotası açısından ya Sibirya destekli polar atak ya da Sibirya geleceğini düşünüyorum. Bir de o dediğiniz İskandinav ve Grönland'da YB hakimiyeti stratosferde olan olayların troposfere yansımış hali olarak düşünülebilir. Hani geçenlerde Azor kutba kadar çıkıyordu onun gibi düşünebilirsiniz ancak bunlar daha değişecektir o yüzden şimdiden çok dert etmeye gerek yok.

    Bu tür final ısınmalarında genel olarak hem troposferik polar vorteksin hem de stratosferik polar vorteksin gücünü kaybettiğini görürüz. Eğer bu ısınma son ısınma olursa, bu sezon başka bir ısınmayla karşılazmazsak yani final ısınması olursa etkisi Mayıs ayına kadar devam edecek gibi. Küresel çaptaki meteorolojik kurumların tahminlerine göre Nötr El Nino'ya geçiş Nisan'da oluyor. Yani tam anlamıyla El Nino'da olmayacağız ama etkilerini ufağından da olsa hissedeceğiz. Eğer El Nino'yla Major SSW'yi çakıştırabilirsek uzun yıllar görmediğimiz bir olaya şahitlik ederiz, ya mevsimine göre soğuk olarak ya da aşırı yağışlar olarak. Uzun zamandır hareketli bir bahar dönemi geçirmediğimizi düşünüyorum, güzel ve hareketli bir bahar dönemi bizlere iyi gelecektir.

    Zitat von Arda Alper

    Palanci merak ettim de Ural Dağları da(öyle ahım şahım yükseltisi yok ama 2000 km uzunluğunda bir kuşak olduğu için) dağ torku oluşturur mu?

    Aslında Himalaya, Altay dağ silsilesi derken onu da kastetmiştim. Yani evet oluşturur tabii genel anlamda klasik +EAMT'ın ana fikri Himalaya'ların kuzeyinde yani Tibet Platosunda alçak basınç olmasıdır. Diğer etkenlerle bir araya gelince +EAMT tetiklenir.

    Hocam makale gibi bir açıklama olmuş. Emeğinize sağlık.

    Zitat von KeremPalanci

    Bu tür final ısınmalarında genel olarak hem troposferik polar vorteksin hem de stratosferik polar vorteksin gücünü kaybettiğini görürüz. Eğer bu ısınma son ısınma olursa, bu sezon başka bir ısınmayla karşılazmazsak yani final ısınması olursa etkisi Mayıs ayına kadar devam edecek gibi. Küresel çaptaki meteorolojik kurumların tahminlerine göre Nötr El Nino'ya geçiş Nisan'da oluyor. Yani tam anlamıyla El Nino'da olmayacağız ama etkilerini ufağından da olsa hissedeceğiz. Eğer El Nino'yla Major SSW'yi çakıştırabilirsek uzun yıllar görmediğimiz bir olaya şahitlik ederiz, ya mevsimine göre soğuk olarak ya da aşırı yağışlar olarak. Uzun zamandır hareketli bir bahar dönemi geçirmediğimizi düşünüyorum, güzel ve hareketli bir bahar dönemi bizlere iyi gelecektir.

    Birebir aynı fikirdeymişiz :)

    Bu arada ilk mesajımda yazmayı unutmuşum, eline sağlık, bir solukta okudum değerlendirmeni, benim için çok büyük keyif, aradığım herşeyi bir araya toplanmış halde bulmak :hfyeni (25):

    Zitat von KeremPalanci

    Net bir tarih vermem imkansız. Zaten jet/tork mevzusunda "kesin %100" denilebilecek bir kolerasyon yok.

    Tamamdır,teşekkür ederim hocam

    Bunu sormamdaki amacım bu konunun ne kadar sürede açıklığa kavuşturulduğunu öğrenmekti.Baykal gölünün de Ao ile beraber jetlere etkisi olduğuna dair tezlerin olması(hatırlarsanız size de sormuştum) ve baykal gölünün de net bir açıklamaya kavuşturulması tahminen ne kadar sürebilir sorusuna cevap bulabilmem içindi.

    Zitat von KeremPalanci

    Aslında Himalaya, Altay dağ silsilesi derken onu da kastetmiştim. Yani evet oluşturur tabii genel anlamda klasik +EAMT'ın ana fikri Himalaya'ların kuzeyinde yani Tibet Platosunda alçak basınç olmasıdır. Diğer etkenlerle bir araya gelince +EAMT tetiklenir.

    Tamamdır teşekkür ederim aydınlattığın için beni 🙃

    Hedef Hava Harp Okulu ✈

    Gefällt mir 4

    Eline yüreğine sağlık Palanci kardeşim

    Gerçekten muhteşem bir çalışma olmuş

    Ama tarihle ilgili bir itirazım var

    Çünkü Asabi ve Aksak Emir Timurlenk için birlikte 28-5 dönemi diye konuşmuştuk

    Hem SSW başlığı içinde hem de profilimde o tarihler var net olarak

    Şubat 22 civarı beklediğimiz sistem maalesef gelemedi , daha doğrusu teğet geçiyor ( bunu kabullenemiyorum sinoptiğe baktıkça, nasıl inmiyor aklım almıyor , Depremde 500 Atom bombası gücündeki enerji açığa çıkışı olsa olsa bunu yapmıştır yada tetiklemiştir diye kendimi avutuyorum)

    Yani senin profil fotosu yaptığın yüce şahsa ithaf ettiğimiz sistem için bir öteleme yapmadık aslında

    Üstüne bir de Babür Şah sistemi söz konusu Kİ o da benim profil fotom ve pek Yaman bir kişilik

    Çılgın bir kış finali için heyecanlıyız

    Bazı bilge ve sinerjik arkadaşların da beklentisi var anladığım kadarıyla

    Her sistem hepimizindir , yeter ki gelsin

    İnşaallah yanılmaz isabet ederiz