ORAJ NEDİR, NASIL OLUŞUR?
Oraj, gökgürültülü ve şimşekli bir fırtınadır. Ara sıra fırtınalı bir rüzgar ve kuvvetli yağışla beraber dolu oluşturabilir.Bazı durumlarda oraj çizgileri binlerce kilometre uzağa erişebilecek kadar gelişebilir. Orajlar, konvektif fırtınalar, havanın yükselmesi ile gelişir. Orajların ortaya çıkması sık sık koşullu kararsız bir atmosferde sıcak ve nemli havanın yükselmesi ile oluşur.
Bir orajda hava olayı en kuvvetli haline bürünür. Çünkü kümülonimbüs(oraj bulutu) bulutlarında çok büyük bir kinetik enerji vardır. Bu enerjinin kaynağı su buharının yoğunlaşması ile ortaya çıkan gizlli ısıdır. Bu bulutlardaki bu enerji güçlü hava olaylarını beraberinde getirir. Bu olaylar Şimşek, dolu vb. Her konveksiyon bir oraj doğurmaz. Çünkü enerji hava kararsızlığını dengeye getiriyorsa olay gelişemeden oraja ya da hortuma dönüşemeden sona erer.
Orajlar şiddetli yağışlara sebep olduğu için bir çok olumsuz çevresel etkilere sahiptir. Bazı alanlarda azıcık da olsa olumlu yanları olabilir. Örneğin; sellerden dolayı oluşan taşkın yatağı ovasındaki toprağın verimliliğini ve çalılık yangınları sonucunda bir çok yerli bitki, orajlar ile atmosferik azotun karışması sağlaması gibi tarım alanları üzerinde olumlu etkisi vardır. Bunun yanı sıra kuvvetli yağışlardan dolayı tarım ürünleri zarar görmekte, dolu yağışları ile mahsullerde kayıplar yaşanmaktadır. Bazen toprağın verimli bir kısmının bile kaybedilmesine yol açabilir.
Orajların dünya haritası üzerinde dağılımı:
Orajların yeryüzündeki dağılımı incelendiğinde en fazla ekvatoral bölgede gözlendiği görülmektedir. Burada yıl içinde orajlı gün sayısı 100'ün üzerinde olmakla beraber yer yer 180'e kadar çıkmaktadır. Madagaskar adası, Güney Amerikanın ekvatoral bölümü, Meksika köfresi ve çevresi ve Kuzey Amerikanın batı kıyısı orajlı gün sayısının yüksek olduğu yerlerden bazılarıdır.
Tek Hücre Fırtınaları: Bu fırtınalar kısa sürelerde oluşup oratadan kaybolan fırtınalardır.Genellikle yaz aylarında oluşup karasal alanlardaki ısınma sonucu konvektif kararsızlıklar oluşur. Konvektif kararsızlığa bağlı olarak kısa süreli oluşur, gelişir ve ortadan kalkarlar. Tek hücreli fırtınalar kısa süreli sağanak yağışlara ve yıldırımlara sebep olur. Bu fırtınaya "patlamış mısır" , "darbe" ya da " hava kütlesi" gibi isimlerle de seslenilir.
Çok Hücreli Fırtınalar: Bu fırtınalar birlikte oluşup gelişirler ve ortadan kaybolurlar. Oluşmaları için Tek hücreli fırtınaya göre daha büyük bir konvektif kararsızlık lazımdır. Ortadan kalkması tek hücreli fırtınaya nazaran daha geç olur.
Süper Hücre Fırtınalar: Bu fırtınalar yüksek kararsızlık nedeniyle oldukça güçlülerdir. Oluştukları alanda kuvvetli yağışlara neden olurlar. Fırtınaların en şiddetlisidir. Bu fırtına gelişiminde yükselici hava hareketleri sürdüğü için fırtınanın gelişimi için gerekli potansiyel enerji sağlanmış olur ve bir çok hücre ile bulutun gelişimi artar. Bu bulutlarda hortum oluşumunun yaygın olarak görüldüğü bulutlardandır.
