Atakama Çölü

Meteorolojik Model Güncelleme Saatleri
06:30-08:15 (GFS Sabah)
09:00-10:00 (ECMWF Sabah)
12:30-14:15 (GFS Öğlen)
18:30-20:15 (GFS Akşam)
21:00-22:00 (ECMWF Akşam)
00:30-02:15 (GFS Gece)
  • Atakama Çölü, Dünya’mızın en hiper-arid bölgesidir. Kutup çöllerinden bile daha az yağış gözlemlenir. Güney Amerika kıtasında bulunan çölün; güneyinde Şili, batısında Pasifik(Büyük) Okyanusu, kuzeyinde Peru, doğusunda ise Arjantin ile Bolivya bulunur. Atakama Çölü yaklaşık olarak 15 milyon yıl önce oluşmuştur yani 15 milyon yaşında geniş bir hiper-arid bölgedir. Atakama Çölü’nün kapladığı alan 105.000 kilometrekaredir. Bu büyük alanda yıllık ortalama yağış miktârı bazı istasyonlarda 15mm iken bazı istasyonlarda birkaç kilogramdır. Hatta bazı istasyonlarda şimdiye kadar hiç yağış gözlemlenmemiştir. Bu bölge, Köppen’in iklim sınıflandırmasında BWk sınıfına girmektedir. And Dağları, bu bölgeyi gölgesinde bırakır ve doğu rüzgârları da kuru oldukları için aşırı az yağış getirirler. Yakınındaki Büyük Okyanus sahillerinde oluşan bir soğuk su akıntısı olan Humboldt Akıntısı nedeniyle de burada çok az yağmur bulutu oluşur. Bu durum, bölgeyi kuzeyi ve güneyinden farklı kılarak daha az yağmur almasına sebebiyet verir. Soğuk Büyük Okyanus suyu ayrıca bu çölün serin olmasına, özellikle de sahile yakın kesimlerinde sıklıkla sis oluşmasına neden olur(STRAHLER: Batı Kıyısı Çöl İklimi). El Nino'nun etkisiyle 6-10 yıl gibi aralıklarla kuvvetli yağış aldığı dönemlerin ardından çölde kısa bir süre için canlanmalar olur. Bu bölgede altın, gümüş, bakır rezervleri vardır ve Şili ekonomisine katkısı fazladır. Bölgenin en yüksek rakımlı yerleri 6000 metre dolaylarındadır. Atakama Çölü’nün görünümü Mars gezegenine benzediği için birkaç film kurgu filmi çekilmiştir. Nem azlığından dolayı gökyüzünü gözlemlemek kolaydır ve bu yüzden bu çöle astrolojik gözlemevleri kurulmuştur. Geceleri sıcaklık çok dalgalanır, örneğin; Ollagüe bölgesinde -25°C'ye düşebilir, gündüz sıcaklık gölgede 25 ila 50°C arasında olabilir. Yaz ve kış arasında pek bir fark yoktur; çünkü çöl, Oğlak Dönencesi'nin kenarında bulunur. Çölün coğrafî ve iklim koşullarına rağmen zengin bir bitki örtüsü çeşitliliği gelişmiştir. Bu çölün sınırında 500'den fazla tür toplanmış, bu türler bu koşullara uyum sağlama konusunda olağanüstü yetenekleri ile karakterizedirler. Bu bölge ayrıca kuru bir iklimde gelişen kaktüslere, sulu meyvelere ve diğer bitkilere de ev sahipliği yapmaktadır. Bu geniş coğrafya platolar, ovalar, vadiler, dağlık alanların olduğu bir topografyadır. Toprağındaki tuzluluk oranı yüksektir. Aşağıdaki ekler bölümüne “San Pedre de Atacama” kasabasının grafiğini(aylar arasında ölçülen en düşük ve en yüksek sıcaklıklar) ekledim. Bu kasaba, Şili’nin kuzeyinde bir vaha kasabasıdır. Yanındaki fotoğrafta ise nadiren düşen yağış sonrası tohumlardan yeşeren çiçekleri ekledim. Kuzey Şili'deki Orta Andes'e bitişik olan son derece kuru Atakama Çölü, birçok kalıntı manzara içerir. Atakama'daki kalıntı jeomorfik yüzeylerin dikkat çekici bir yönü yaşlarıdır. Dünyadaki çoğu kalıntı manzara genellikle yüz binlerce ila birkaç milyon yaşındayken, Atakama'daki kalıntı yüzeyler 10 ila 15 milyon yıl kadar eski olabilir. Bu korunmuş manzaralar önemlidir, çünkü bir bölgenin jeomorfik evrimini, tektonik yükselme oranlarını anlamak ve geçmiş çevresel ve iklim koşullarını yeniden yapılandırmak için kullanılabilirler. Atakama Çölü'ndeki kalıntı yüzeylerinin korunması, Orta And Dağları'nın yükselmesi ile Atakama'daki hiper iklimin bir sonucudur. Merkez And Dağları'nın yükselmesi, derelerin derin insizyonuna(yarılmasına) ve eski dere yeryüzü şekillerinin terk edilmesine neden olmuştur. And Dağları'nı boşaltan akarsuların akarsu modifikasyonundan çıkarıldıktan sonra bu manzaralar kurak ortamların ıslak, nemli ortamların önemli ölçüde daha az erozyona ve hava şartlarına eğilimli olduğundan korunmuştur. Bu nedenle Atakama Çölü'nün aşırı kuraklığı, bu manzaraların çoğunun oluşumundan bu yana değişmeden kalmasına neden olmuştur. Önemli ölçüde erozyon veya jeomorfik modifikasyon geçirmemiş olan kalıntı manzara yüzeyleri genellikle kalın topraklarla kaplıdır. Bu hiper-arid bölge mineraller bakımından ayrıca çok zengindir, sodyum nitrat fazlalığı dikkat çekmektedir. Bu bölgede kumullar, tuz kaynakları, lavlar, kanyonlar fotoğrafçılar açısından adeta bir velinimettir. Ayriyeten San Pedro de Atakama kasabasının içme suyunda fazlasıyla arseniğe saptanmıştır. Yerliler, arsenikli suya bağışıklık kazanmışlardır.