İKLİM NEDİR
İklim, bir yerde uzun bir süre boyunca gözlemlenen sıcaklık, nem, hava basıncı, rüzgar, yağış, yağış şekli gibi meteorolojik olayların ortalamasına verilen addır. Hava durumundan farklı olarak iklim, bir yerin meteorolojik olaylarını uzun süreler içinde gözlemler. Bir yerin iklimi o yerin enlemine, yükseltisine, yer şekillerine, kalıcı kar durumuna ve denizlere olan uzaklığına bağlıdır. İklimi inceleyen bilim dalına klimatoloji adı verilir. İklim türleri, sıcaklık ve yağış rejimi gibi durumlara bakılarak sınıflandırılabilir. Ancak günümüzde en çok kullanılan sınıflandırma sistemi, aslen Wladimir Köppen tarafından geliştirilmiş olan Köppen iklim sınıflandırmasıdır.
Paleoklimatoloji ise, göl yataklarında ve buzullarda bulunan tortular gibi biyolojik olmayan; yine ağaç halkaları, mercanlar gibi biyolojik kaynaklarla antik iklimleri inceleyen bilim dalıdır. Bu yöntem eski dönemlerde bir yerdeki sıcaklık ve yağış rejimlerini göstermek ve inceleme yapmak için kullanılır. Bu tür çalışmaların sonunda ortaya matematiksel iklim modelleri çıkarılır ve gelecekte iklimin ne derece değişebileceği konusunda tahminler yürütülür.
Dünya’da Görülen İklim Tipleri Nelerdir
Sıcak İklimler
- Ekvatoral İklim: Adından da anlaşılacağı üzere ekvator ve çevresinde etkili olan iklim tipidir. Bu iklim özelliği ise aşırı sıcakların ve güçlü yağışların her mevsim görülmesidir.
- Tropikal İklim: Bu iklim tipi ise 15-20 derece kuzey ve güney paralelleri arasında görülen iklim tipidir. Bu iklimin özelliği is, yağışların genellikle yaz aylarında düşmesi ve metrekareye yağmur oranının 2000 ml olmasıdır.
- Muson İklimi: Asya kıtasının güney, doğu ve güneydoğu bölümlerinde etkilidir. Kışın daha çok kurak geçmesine karşın yaz ayları bol yağışlıdır.
- Çöl İklimi: Yağış miktarının yok denecek kadar az olduğu yerlerde görülür.
Ilıman İklimler
- Akdeniz İklimi: Yağışların genellikle kış aylarına denk geldiği bu iklim türünde yaz ayları sıcak ve yağışsızdır. Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerde görülür.
- Okyanusal İklim: Kuzey ve güney yarım kürelerin 30-60 derece paralelleri arasında kalan bölümlerde görülen bu iklim tipi sıcak su akıntıları sebebiyle hemen her mevsim yağışlıdır.
- Karasal İklim: 30-65 derece kuzey ve güney paralelleri arasında bulunan bu iklim tipi yazları sıcak ve kurak kışları soğuktur
- Step İklimi: Bu iklim özellikleri itibari ile bir geçiş iklimi özelliği göstermektedir.
Soğuk İklimler
- Tundra İklimi: Kutup iklimi bölgesinden önce bu iklim tipi vardır. Yıl boyu sıcaklıklar 10 dereceyi geçmez. Bu iklimin özelliği toprağın ya donmuş ya da bir bataklık halinde bulunmasıdır.
- Kutup iklimi: Buzullarla kaplı olan kutup bölgelerinde görülen iklimdir.
Türkiye’de Görülen İklim Tipleri Nelerdir?
Türkiye, iklim kuşaklarından ılıman kuşak ile subtropikal kuşak arasında yer alır. Türkiye’nin coğrafik konumu ve yeryüzünün aldığı şekiller neticesinde ikliminin, farklı özellikte iklim tiplerinin doğmasına yol açmıştır. Kıyı bölgelerinde denizlerin etkisiyle daha ılıman iklim özellikleri görülür. Dağların konumu deniz etkilerinin iç kesimlere girmesini engeller. Bu nedenle iç kesimlerinde karasal iklim özellikleri görülür.
Türkiye’de belli başlı üç ana iklim tipine rastlanır. Bunlar;
- Karasal iklim: Bu iklim tipi, İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu’nun büyük bir kısmı ve Trakya’nın iç kısımlarında görülür. Bitki örtüsü bozkırdır. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır.
- Akdeniz iklimi: Bu iklim tipi, Akdeniz, Ege ve güney Marmara`da görülür. Ancak Marmara’da görülen Akdeniz ikliminin özellikleri daha serttir. Bitki örtüsü makidir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. Turunçgillerin yetişimi için el verişlidir.
- Karadeniz iklimi: Bu iklim tipi, Karadeniz kıyıları ve kuzey Marmara’da görülür. Her mevsim yağışlıdır. Bitki örtüsü ormandır. Yazları ılık ve yağışlı, kışları soğuk ve kar yağışlıdır
- Marmara (geçiş)iklimi: Marmara Bölgesi’nin kuzey Ege’yi de içine alacak şekilde güney kesiminde görülür. Kışları Akdeniz iklimi kadar ılık, yazları Karadeniz iklimi kadar yağışlı değildir. Karasal iklim kadar kışı soğuk, yazı da kurak geçmemektedir. Bu özelliklerden dolayı Marmara iklimi, karasal Karadeniz ve Akdeniz iklimleri arasında bir geçiş özelliği göstermektedir. Buna bağlı olarak doğal bitki örtüsünü alçak kesimlerde Akdeniz kökenli bitkiler, yüksek kesimlerde kuzeye bakan yamaçlarda Karadeniz bitki topluluğu özelliğindeki nemli ormanlar oluşturmaktadır. Soğuk ay olan Ocak ayı ortalama sıcaklığı 4,9 °C, sıcak ay olan Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 23,7 °C, yıllık ortalama sıcaklık 14,0 °C dir. Ortalama yıllık toplam yağış 595,2 mm’dir ve yağışların çoğu kış mevsimindedir. Yaz yağışlarının yıllık toplam içindeki payı %11.7 dir. Yıllık ortalama nispi nem %73’tür.
