Yer Gözlemleri
Meteorolojide SİNOPTİK ve KLİMATOLOJİK olmak üzere iki çeşit yer
gözlemi yapılmaktadır. Hava tahmininde kullanılan gözlemler sinoptik
gözlemlerdir. Sinoptik gözlemler bütün dünyada meteoroloji
istasyonlarında GMT saatine göre aynı anda yapılır. Bu saate göre,
İngiltere'deki Grinwich'ten geçen boylam derecesi başlangıç kabul edilir
ve bu başlangıç boylamında 12.00 GMT'de yapılan bir sinoptik rasat
mahalli olarak Türkiye'de öğleden sonra 15.00'de, Hindistan'da akşam
18.00'de, Avustralya'da gece 22.00'de ve Orta Amerika'da ise sabah
05.00'de yapılır. Bu gözlemlerin hepsi de 12.00 GMT gözlemi olarak
isimlendirilir.
Sinoptik gözlemler GMT saati ile ve üçer saatlik aralıklarla günde 8
defa yapılır. 00.00, 06.00, 12,00, 18.00 GMT'de yapılan gözlemler Ana
Sinoptik; 03.00, 09.00, 15.00, 21.00 GMT'de yapılan gözlemler de Ara
Sinoptik Gözlem olarak isimlendirilir.
Sinoptik istasyon bir havaalanında bulunuyorsa, burada ayrıca havacılıkla ilgili olarak METAR veya AERO gözlemleri de yapılır.
Yer gözlemlerinde;
- Rüzgar yönü, hızı ve hamlesi
- Hava sıcaklığı
- İşba sıcaklığı, ıslak termometre sıcaklığı, nisbi nem ve subuharı basıncı,
- Toprak üstü minimum sıcaklığı
- Hava basıncı; aktüel basınç, deniz seviyesine indirgenmiş basınç ve tandans durumu ile miktarı.
- Hava hadiseleri; halihazır ve geçmiş hava
- Yatay görüş uzaklığı
- Bulutluluk; kapalılık miktarları, cinsleri ve taban yükseklikleri
- Yerin hali, toplam ve taze kar kalınlığı
- Günlük buharlaşma, güneşlenme ve radyasyon miktarları
- Yağış miktarı ve günlük toplam yağış miktarı
- Denizin hali ve denize doğrü görüş uzaklığı
- Deniz suyu sıcaklığı
Ölçülen bu değerler kodlanarak milli meteoroloji merkezlerine buradan
da uluslararası toplama merkezlerine gönderilir. Uluslararası merkezde
toplanan bilgiler tekrar bütün ülkelere dağıtılır.
Gemi Gözlemleri
Yer gözlem istasyonlarında ölçülen meteorolojik olaylar ve elemanlar
gemilerde yapılan gözlemlerde de ölçülür. Tek fark gemilerin hareketli
olmalarıdır. Ölçülen değerler geminin bulunduğu yerin enlem ve boylamı
ile birlikte bildirilir.
Yüksek Hava Gözlemleri
Atmosferin üst tabakaları için gözlem yapan istasyonlarda radyo
vericili gözlem aleti, hidrojen veya benzeri hafiflikte gazla
doldurulmuş bir balona bağlanarak atmosfere bırakılır. Bu balonlarla
30-40 km yüksekliğe kadar çıkabilen ölçüm cihazı; Belirli basınç
seviyelerinin yüksekliğini, Bu seviyelerdeki sıcaklık ve nemi, Rüzgar
yön ve şiddetini; Ölçerek radyo sinyalleri ile yer istasyonuna gönderir.
Bu işlem 00:00 ve 12:00 UTC’de olmak üzere günde iki kez tekrarlanır.
Türkiye'de 7 ve dünyada 1000 meteoroloji istasyonu tarafından
yapılmaktadır.
Radar Bilgileri
Meteorolojide radar 2 türlü kullanılır:
- Uyarı: Kuvvetli yer rüzgarları, fırtınalar,
microburst-macroburst, rüzgar shearleri, türbülans, hortum, şiddetli
yağış, gibi hadiselerin yerlerinin ve şiddetlerinin tesbiti - Kısa vadeli tahmin: Rüzgar alanlarının ve bunların vektörel
bileşenleri, yağış tahmini, cephe konumu, hamle, fırtına tahminleri.
Uydu Görüntüleri
Uydular sensörleri vasıtasıyla kaydettikleri verileri belirli
aralıklarla yer istasyonlarına göndererek, hava olaylarının küresel
olarak incelenmesini kolaylaştırırlar.
İlk meteoroloji uydusu 1960 yılında yörüngeye fırlatılmıştır. İki türlü meteoroloji uydusu vardır:
Sabit yörüngeli uydular:
Ekvator üzerinde 36.000 km yükseklikte bir yörüngede bulunup,
dünyanın dönüş hızıyla aynı hıza sahip bulunduğundan dünya ilegöreceli
olarak aynı konumda kalmaktadır. Sabit yörüngeli uydular bulunduğu yerde
dünyanın görüntüsünü yaklaşık olarak 4-5 km çözünürlükte, kuzey ve
güney yarım kürelerinde 65 enlem dereceleri arasında alırlar.
Kutupsal yörüngeli uydular:
Yaklaşık olarak 850 km yüksekliktedir. Güneşe göreceli olarak sabit
bir pozisyonda bulunmaktadırlar ve sürekli olarak ekvator üzerinden
yerel saatle aynı zamanda geçmektedirler. Kutupsal yörüngeli uydular
dünya üzerindeki dönüşlerini 1 saat 42 dakikada tamamlamakta ve dünya
üzerindeki herhangi bir noktadan 12 saatte bir geçmektedir. Sabit ve
kutupsal yörüngeli uydular ile dünya üzerindeki herhangi bir noktanın 6
saatlik aralıklarla günde 4 defa görüntüsü alınabilmektedir.
Otomatik Gözlem İstasyonları
Normal meteoroloji istasyonlarında yapılan ölçümlerin tamamı,
otomatik olarak ölçülüp kodlanarak, hata oranı en aza indirilmiş halde
ilgili yerlere iletilir.
Analiz
Toplanan gözlem verileri yer haritasına işlendikten sonra eşbasınç
eğrileri oluşturulur. Alçak ve yüksek basınç alanları tesbit edilir. İki
farklı hava kütlesini birbirinden ayıran hattı temsil eden cepheler
analiz edilir.
Cepheleriyle birlikte analiz edilmiş haritalardaki hava kütlelerinin
yerleri uydu resimleri, prognostik haritaları ve radar bilgileri ile
karşılaştırılır.
Yapılan bütün analizler; atmosferin durumunu gösteren değişkenlerin
(sıcaklık, rüzgar, nem ve basınç) zamana ve yere bağlı değişimlerini
ifade eden denklemlerin (hareket, termodinamik, süreklilik, hidrostatik
eşitlik) matematik çözümleri yapılarak gelecekteki durumunu tahmin etme
işlemi olan sayısal hava tahmini ile de mukayese edilir.
Tahmin
Yapılan bütün analizler son defa bütün uzman ve tecrübeli personelin
katıldığı brifingde tekrar değerlendirilir. Hava kütlelerinin; tahmini
yapılacak sahayı etkilemesi beklenen süre ve şiddeti hakkında son
kararlar verilerek hava tahmin raporları oluşturulur.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nde Hazırlanan Raporlar:
Türkiye'de Hava: Sabah, öğle ve akşam olmak üzere günde üç defa tüm Türkiye için hazırlanır.
Sabah Hava Tahmin Raporu:Sabahtan akşama
kadar tüm yurtta hava durumu, bazı illerde ölçülen en düşük hava
sıcaklıkları ile o gün beklenen hava durumu ve en yüksek hava
sıcaklıkları, Van Gölü'nde hava, denizlerimizde hava bilgileri bulunur.
Periyodu 12 saattir. Her sabah 07:00'da hazırlanır.
Öğle Hava Tahmin Raporu:Tüm yurtta hava
durumu ile bazı illerde o gün beklenen hava durumu ve en yüksek hava
sıcaklıkları, son 24 saatte ölçülen yağış miktarları, Yaz mevsiminde
deniz suyu sıcaklıkları, kış mevsiminde kar kalınlıkları, denizlerimizde
hava bilgileri bulunur. Periyode 24 saattir. Her öğle 12:00'de
hazırlanır.
Akşam Hava Tahmin Raporu:Tüm yurtta hava
durumu ile bazı illerde o gece beklenen hava durumu ve en düşük hava
sıcaklıkları, bazı illerde o gün ölçülen en yüksek hava sıcaklıkları,
Van Gölü'nde hava bilgileri bulunur. Periyodu 24 saattir. Her akşam
18:00'de hazırlanır.
TV Bölgeler Hava Raporu: Coğrafi
bölgelerimizin hava durumları ile bütün illerin gece en düşük ve bir
sonraki gün en yüksek hava sıcaklık tahminleri yanında yurtdışından 53
merkezin hava durumu ve en yüksek hava sıcaklığı tahminleri bulunur.
Periyodu 24 saattir. Her gün 18:00'de hazırlanır.
Basın Raporu:Coğrafi bölgelerimizin hava
durumları ile bütün illerin gece en düşük ve bir sonraki gün en yüksek
hava sıcaklık tahminleri yanında yurtdışından 53 merkezin hava durumu ve
en yüksek hava sıcaklığı tahminleri, denizlerimizde rüzgar, varsa
ölçülen kar kalınlıkları bulunur. Periyodu 24 saattir. Her gün saat
10:00'da hazırlanır.
Haftalık Hava Tahmin Raporu:Tüm yurtta bir
hafta boyunca beklenen hava durumu gün gün harita üzerinde ve yazılı
olarak anlatılır. Her gün Türkçe ve İngilizce olarak hazırlanır.
3 Günlük Rüzgar Tahmini:Tüm yurtta
önümüzdeki 3 gün boyunca beklenen rüzgar yön ve hız tahminleri gün gün
harita üzerinde anlatılır. Her gün Türkçe ve İngilizce olarak
hazırlanır.
Deniz Tahmin Raporu:Tüm denizlerimize ait
hava durumu, rüzgar yön ve hızı, dalga yüksekliği bilgileri bulunur. Her
gün 06:00 ve 18:00'de olmak üzer iki defa Türkçe ve İngilizce olarak
hazırlanır.
Denizlerimizde 3 Günlük Hava:Tüm
denizlerimize ait hava durumu, rüzgar yön ve hızı, dalga yüksekliği
bilgileri gün gün harita üzerinde anlatılır. Her gün hazırlanır.
Meteorolojik İhbar:Önemli meteorolojik
olaylar öncesinde tüm yurt için ya da bölgesel olarak hazırlanır. Tüm
yurda ve tedbir almaları için ilgililere iletilir.
Bu raporların haricinde analiz merkezinde her gün 50'ye yakın değişik
amaçlar için değişik formatlarda raporlar hazırlanır ve ilgili yerlere
bildirilir.
ALINTIDIR //DMİ//
